Dwusieczne»Zadanie 2
o zadaniu...
- Zadanie pochodzi z artykułu Dwusieczne
- Publikacja w Delcie: kwiecień 2016
- Publikacja elektroniczna: 30 marca 2016
- Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (84 KB)
Odcinek
jest średnicą okręgu
a cięciwa
jest prostopadła do tej średnicy. Punkt
należy do krótszego łuku
okręgu
Proste
i
przecinają prostą
odpowiednio w punktach
i
Wykaż, że 

do średnicy
wynika, że krótsze łuki
i
są równe, a więc półprosta
jest dwusieczną kąta wpisanego
Kąt
jest wpisany w okrąg i oparty na średnicy, zatem
czyli półprosta
jest z kolei dwusieczną kąta zewnętrznego przy wierzchołku
trójkąta
Z twierdzenia o dwusiecznej
w którym kąt przy wierzchołku
jest prosty. Punkt
jest spodkiem wysokości opuszczonej z wierzchołka
a okrąg wpisany w dany trójkąt jest styczny do boków
i
odpowiednio w punktach
i
Wykaż, że ortocentrum trójkąta
jest środkiem okręgu wpisanego w trójkąt 



ortocentrum trójkąta
przez
środek okręgu wpisanego w trójkąt
a przez
punkt przecięcia prostych
i
Ponieważ
więc półprosta
jest dwusieczną kąta
i do zakończenia dowodu wystarczy wykazać, że półprosta
jest dwusieczną kąta 
jest prosty, więc punkty
i punkt styczności okręgu wpisanego w trójkąt
z bokiem
tworzą kwadrat. Stąd 
równości odcinków, twierdzenia Talesa dla
i twierdzenia o dwusiecznej, uzyskujemy
jest dwusieczną kąta 
punkty
i
są spodkami dwusiecznych kątów wewnętrznych przy wierzchołkach
i
Punkt
jest spodkiem dwusiecznej zewnętrznej kąta przy wierzchołku
Wykaż, że punkty
są współliniowe.
wpisany jest okrąg o promieniu
Proste styczne do okręgu i równoległe do boków trójkąta odcinają od niego trzy trójkąty. Wykaż, że suma promieni okręgów wpisanych w te trzy trójkąty jest równa 

oznaczają odpowiednio promienie okręgów wpisanych w trójkąty
i
a
- obwody tych trójkątów. Ponadto niech
oznacza obwód trójkąta 
oraz punktów
) otrzymujemy
wynika, że dla
zachodzi równość
w którym
Odcinek
(o końcu
) jest dwusieczną kąta
Punkt
jest środkiem okręgu, stycznego zewnętrznie do okręgów opisanych na trójkątach
i
oraz stycznego do półprostej
Udowodnić, że proste
i
są prostopadłe.
Duży okrąg o środku
którego dotyczy zadanie, oznaczmy symbolem
Okręgi opisane na trójkątach
i
oznaczmy przez
i
Niech
będzie cięciwą okręgu
równoległą do
(zatem
), i niech
będzie okręgiem o środku
stycznym do prostej
w punkcie
Skoro
teza zadania sprowadza się do wykazania, że punkt
leży na prostej 

Każda z półprostych
(bez punktu
) jest odwzorowywana na samą siebie. Prosta
przechodzi na okrąg
o średnicy
(punkt
nie zmienia położenia). Obrazami punktów
są punkty
w których półproste
przecinają okrąg
Okręgi
i
(bez punktu
który jest środkiem inwersji) zostają przekształcone na proste
oraz
Obrazem okręgu
jest okrąg
styczny do prostych
i 
jest styczna do okręgu
więc 
oraz
Zatem cięciwy
okręgu
są jednakowej długości. Okrąg
styczny do tych trzech cięciw, jest wobec tego współśrodkowy z okręgiem
Prosta
jest więc osią symetrii okręgu 
jest też osią symetrii okręgu
- przechodzi zatem przez jego środek, czyli punkt
- a to właśnie mieliśmy wykazać.
co jest niemożliwe.
wielościan o 7 krawędziach miałby najwyżej 4 wierzchołki, a więc najwyżej 6 krawędzi - sprzeczność.
krawędzi oraz płaszczyzna nie przechodząca przez żaden z jego wierzchołków i przecinająca
krawędzi, przy czym 
krawędzi, to przekrój ma
boków i płaszczyzna ta przecina także
różnych ścian (bo wielościan jest wypukły). Stąd
więc
zatem niemożliwe, by 

jest liczbą nieparzystą, to liczby
są nieparzyste, a więc niemożliwe, by 
oraz 
uzyskujemy
Pozostałych nierówności dowodzimy analogicznie.
wierzchołków. Oblicz sumę kątów płaskich wszystkich jego ścian.
oznacza liczbę krawędzi ściany
dla
wówczas
Suma kątów płaskich ścian wielościanu równa jest
oraz
zatem
sprzeczność.
liczbę ścian
-kątnych, a przez
liczbę naroży
-ściennych 
oraz
Stąd
ścian pięciokątnych i
sześciokątnych, to
oraz
Wielokąty są foremne, zatem w każdym wierzchołku schodzą się po trzy. Stąd
czyli
a więc
- wielościan ma 12 ścian pięciokątnych.
-kątów foremnych, po
w każdym wierzchołku. Oznacza to, że
oraz
Wobec tego
Równanie to ma pięć rozwiązań.
czworościan,
- sześcian,
- ośmiościan,
- dwunastościan i
- dwudziestościan. Powyższe rozumowanie wskazuje, że więcej ich być nie może.
są długościami boków trójkąta, to
(po prawej stronie) może być zastąpiony przez liczbę większą?
to długości fragmentów boków od wierzchołków do punktów styczności z okręgiem wpisanym. Oznaczając przez
środek i promień okręgu wpisanego, mamy zgodnie z twierdzeniem Pitagorasa

(wzór Herona) oraz
; stąd
Kontynuujemy przekształcenie (1):


(w oryginalnej nierówności) jest optymalna.
i
leżą odpowiednio na bokach
i
trójkąta
przy czym
oraz
Odcinki
i
przecinają się w punkcie
W jakim stosunku punkt
dzieli odcinek 
będzie takim punktem na odcinku
że proste
i
są równoległe. Wówczas z twierdzenia Talesa otrzymujemy
dana jest krzywa zamknięta o długości mniejszej niż
Wykazać, że ta krzywa jest zawarta w pewnej półsferze.
i
na naszej krzywej, dzielące ją na dwie krzywe
o równych długościach. Wtedy odległość między
i
liczona wzdłuż łuku okręgu wielkiego, wynosi mniej niż
Niech
będzie środkiem tego łuku. Przyjmujemy, że jest to biegun północny naszej sfery. Pokażemy, że krzywa nie przecina równika sfery, czyli leży w całości na półkuli północnej.
przecina równik w punkcie
Niech
będzie obrazem
przy obrocie o
wokół osi wyznaczonej przez bieguny sfery. Punkty
i
przy tym obrocie zamieniają się miejscami. Zauważmy, że krzywa
ma taką samą długość jak
czyli mniejszą niż
Z drugiej strony zawiera ona dwa punkty antypodyczne (punkt
i jego obraz przy obrocie), co oznacza, że jej długość wynosi co najmniej
Ta sprzeczność kończy dowód.
w którym boki
i
nie są równoległe. Rozważamy okrąg, przechodzący przez punkty
i
styczny do prostej
w punkcie
oraz okrąg, przechodzący przez punkty
i
styczny do prostej
w punkcie
Zakładamy, że punkty
i
leżą na odcinkach
i
oraz że wspólna cięciwa tych okręgów przechodzi przez środek odcinka
Udowodnić, że proste
i
są równoległe.
przecięcia prostych
i
leży na półprostych
i
oraz że prosta
przecina okręgi
i
odpowiednio w punktach
i
(różnych od
). Wspólna cięciwa tych okręgów - nazwijmy ją
- przechodzi przez środek
odcinka
Z równości
oraz
wnosimy, że
a stąd 
oraz
Prawe strony tych równości są równe, więc lewe też. Oznaczając odległości punktów
od punktu
kolejno literami
przepisujemy uzyskaną zależność w postaci
Po wymnożeniu i uwzględnieniu równości
otrzymujemy związek
Tak więc
wynika stąd, że
To zaś oznacza, że proste
i
są równoległe.
zbudowano trójkąty równoboczne
i
pierwsze dwa z nich na zewnątrz czworokąta, pozostałe dwa - do wewnątrz. Wykaż, że
oraz 

Na mocy
jest to przesunięcie, ponadto
Oznacza to, że
(jest to wektor przesunięcia
), co kończy dowód.
zbudowano, na zewnątrz, trójkąty równoboczne
Skonstruuj trójkąt
mając dane tylko punkty 

Na mocy
jest to obrót o
Skoro
jest punktem stałym (środkiem) tego obrotu, czyli 
i wyznaczmy
Wówczas otrzymujemy kolejno:
jako środek odcinka o końcach
i
,
oraz 
Na mocy
jest to przesunięcie. Ponieważ
to wektor przesunięcia jest zerowy, czyli
Zatem na mocy
trójkąt
jest równoboczny.
i trójkąt
Niech
itd. Udowodnij, że jeżeli
to trójkąt
jest równoboczny.
Na mocy
jest to przesunięcie. Z treści zadania wynika, że
stąd wektor przesunięcia jest zerowy, czyli
Wobec tego na mocy
trójkąt
ma kąty równe 
i
o środkach odpowiednio
i
są tak samo zorientowane i mają rozłączne wnętrza. Punkty
i
są środkami odpowiednio odcinków
i
Wykaż, że czworokąt
jest kwadratem.
Na mocy
jest to przesunięcie;
więc
Na mocy
trójkąt
jest prostokątny i
Tak samo dowodzimy, że trójkąt
jest drugą połową kwadratu 

wybierzmy te dwa, które są najdalej od siebie, i oznaczmy je przez
i
Przez te wierzchołki przeprowadźmy proste
i
prostopadłe do odcinka
Wówczas
jest zawarty w pasie
ograniczonym prostymi
i
Po obu stronach prostej
znajdźmy te wierzchołki
które są najdalej od tej prostej, i nazwijmy je
i
(być może któryś z nich jest wierzchołkiem
lub
). Przez
i
poprowadźmy proste
i
równoległe do
Wielokąt
jest zawarty w pasie
ograniczonym tymi prostymi, jest zatem zawarty w prostokącie
będącym przecięciem pasów
i
Z konstrukcji wynika, że pole prostokąta
jest dwa razy większe od pola
czworokąta
który jest zawarty w
Zatem 
i
kwadratu
leżą (odpowiednio) takie punkty
i
zaś wewnątrz tego kwadratu znajduje się taki punkt
że
Sporządzony odręcznie rysunek sugeruje, że trapez
pokrywa około 40% powierzchni kwadratu
Czy jest to równość dokładna?
Z podanych warunków wynika, że czworokąt
jest równoległobokiem o przekątnych prostopadłych, czyli rombem. Trójkąty
i
są podobne. Stąd
czyli
Z tego równania wyznaczamy
Z trójkąta prostokątnego
dostajemy
Pole trapezu
wynosi
gdzie