W trójkącie ostrokątnym
bok
jest najdłuższy. Na bokach
i
zaznaczono odpowiednio punkty
i
tak,
że
. Wykazać, że
Rozwiązanie
Na odcinku
po zewnętrznej stronie trójkąta
budujemy trójkąt
przystający do
(tak, że
). W tych trójkątach kąty przy
wierzchołkach
i
są równe, wobec czego
Zatem kąt
jest rozwarty.
Skoro
to
Stąd i z rozwartości
kąta
wnosimy, patrząc na trapez
że
Dany jest trapez
o podstawach
i
,
w którym
Proste
i
przecinają się
w punkcie
. Punkty
i
są rzutami prostokątnymi
odpowiednio punktów
i
na proste
i
.
Dowieść, że punkty
leżą na jednej prostej.
Rozwiązanie
Oznaczmy przez
punkt przecięcia prostych
i
.
Należy dowieść, że
. Rozpatrzmy okrąg o średnicy
.
Okrąg ten przechodzi przez punkty Q i R. Korzystając zatem z twierdzenia
Pascala dla „sześciokąta” AAQRDD, wnioskujemy, że punkty B, C oraz P’ leżą
na jednej prostej. Stąd P = P’.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (89 KB)
Sfera wpisana w czworościan
jest styczna do ściany
w punkcie
. Druga sfera jest styczna do ściany
w punkcie
oraz jest styczna do płaszczyzn zawierających
pozostałe ściany tego czworościanu w punktach, które do czworościanu
nie należą. Wykaż, że jeżeli
jest środkiem okręgu opisanego na
trójkącie
, to
jest punktem przecięcia wysokości
tego trójkąta.
Wskazówka
Elipsa to przekrój stożka odpowiednio nachyloną płaszczyzną. Ogniskami są
punkty styczności tej płaszczyzny do sfer ,,wpisanych” w stożek.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (89 KB)
Punkty
leżą wewnątrz trójkąta ostrokątnego
,
przy czym
i
. Punkty
są rzutami prostokątnymi punktu
odpowiednio na
boki
. Wykaż, że kąt
jest prosty wtedy
i tylko wtedy, gdy punkt
jest punktem przecięcia wysokości
trójkąta
.
Wskazówka
W poprzednim deltoidzie udowodniliśmy, że zbiór rzutów prostokątnych
ogniska elipsy na proste styczne do tej elipsy to okrąg opisany na elipsie
Rozwiązanie
Z ćwiczenia (c) punkty
są ogniskami pewnej elipsy wpisanej
w trójkąt
(rysunek). Na mocy wskazówki punkty
leżą na okręgu o środku w środku
odcinka
. Kąt
jest prosty
jest średnicą tego okręgu
jest środkiem
jest
równoległobokiem
oraz
jest punktem przecięcia wysokości trójkąta
.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (89 KB)
Dany jest trójkąt
, w którym
. Punkt
leży
wewnątrz trójkąta
, przy czym
. Punkt
jest środkiem boku
. Udowodnij, że
.
Rozwiązanie
Niech
będzie obrazem
w symetrii względem prostej
.
Wtedy
oraz
.
Z ćwiczenia (c) istnieje więc elipsa o ogniskach
, wpisana w trójkąt
. Jest ona styczna do boku
w punkcie
i do boków
odpowiednio w
. Z Faktu,
,
,
. Suma tych sześciu kątów daje
kąt pełny
, zatem
, co
kończy dowód.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (55 KB)
Czterej wędrowcy idą po płaskiej łące. Każdy z nich maszeruje prosto przed
siebie ze swoją stałą prędkością. Z dróg, którymi idą, żadne dwie nie są
równoległe ani żadne trzy nie przecinają się w jednym punkcie. Udowodnij, że
jeśli ma miejsce pięć spośród sześciu możliwych spotkań wędrowców,
to szóste spotkanie też musi nastąpić.
Rozwiązanie
Wprowadźmy oś czasu prostopadłą do łąki i rozważmy trajektorie
wędrowców w tej trójwymiarowej czasoprzestrzeni. Są one półprostymi,
ponieważ prędkości marszu są stałe. Spotkanie wędrowców oznacza, że obaj
są jednocześnie w miejscu przecięcia ich dróg. W naszym trójwymiarowym
modelu to oznacza, że ich trajektorie się przecinają.
Trajektoria każdego wędrowca, który spotyka się z dwoma z rysunku , też
musi leżeć na płaszczyźnie
Jeśli ma miejsce pięć z sześciu
możliwych spotkań, to na
leżą wszystkie cztery trajektorie
przestrzenne. Wtedy powstaje też szósty punkt przecięcia trajektorii, który
odpowiada ostatniemu spotkaniu.
Dodatkowo można wykazać, że w każdej chwili wszyscy wędrowcy znajdują
się na jednej prostej. Proszę spróbować!
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (55 KB)
Okręgi
są rozłączne zewnętrznie. Te dwie styczne do
i
, które nie rozdzielają tych okręgów, przecinają się w punkcie
. Analogicznie definiujemy punkty
i
Wykaż, że
punkty
są współliniowe.
Rozwiązanie
Jeśli
są na jednej prostej, to
też na niej są.
Załóżmy więc, że środki okręgów nie są współliniowe. Płaszczyznę
zawierającą dane okręgi oznaczmy przez
Niech punkty
wszystkie leżą po jednej stronie płaszczyzny
tak, że dla każdego i
rzutem punktu
na
jest
oraz
. Punkty
nie są współliniowe, bo
nie są. Niech
będzie
płaszczyzną wyznaczoną przez
Nie jest ona równoległa do
,
bo ri są różne. Zatem
i
przecinają się wzdłuż pewnej
prostej.
Okręgi
i
są jednokładne względem
, więc
Stąd punkty
są współliniowe, czyli punkt
leży na płaszczyźnie
Leży też na
, więc należy
do ich wspólnej prostej. Analogicznie należą do niej punkty
i
co kończy dowód.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (55 KB)
Posadź 10 drzew tak, by tworzyły 10 rzędów po 3 drzewa.
Rozwiązanie
Posadźmy drzewa jak na rysunku A.
Czy trzy wyróżnione punkty leżą na dziesiątej, brakującej nam do
kompletu prostej? Tak, a orzeka to twierdzenie Desarguesa. Aby je udowodnić,
spójrzmy na rysunek Rys. A jako na płaski obraz przestrzennego kąta
trójściennego, przeciętego dwiema kolorowymi płaszczyznami (Rys. B).
Interesujące nas punkty należą do obu tych płaszczyzn przekrojów, zatem
także do ich wspólnej prostej, co kończy dowód.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (91 KB)
Punkty
leżą odpowiednio na bokach
trójkąta
Okręgi wpisane w trójkąty
są
styczne do okręgu wpisanego w trójkąt
Udowodnij, że proste
przecinają się w jednym punkcie.
Wskazówka
Okręgi wpisane w trójkąty
i
są styczne wtedy i tylko
wtedy, gdy w czworokąt
można wpisać okrąg.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (91 KB)
Czworokąt
jest wpisany w okrąg o środku
Punkty
to ortocentra trójkątów, odpowiednio,
,
,
,
Wykaż, że czworokąty
i
są przystające.
Rozwiązanie
Niech punkty
będą środkami ciężkości odpowiednio
powyższych czterech trójkątów,
zaś – środkiem ciężkości
czwórki punktów
. Z własności środków ciężkości,
dla każdego
punkty
leżą, w tej
właśnie kolejności, na jednej prostej oraz
zatem
Z twierdzenia o prostej Eulera, dla każdego
punkty
leżą, w tej właśnie kolejności, na jednej prostej oraz
, stąd
Złożenie
to
jednokładność o skali
(symetria środkowa), która
przeprowadza
na
. Zatem czworokąty te są
przystające.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (91 KB)
Okręgi
są styczne odpowiednio do par boków
i
,
i
oraz
i
trójkąta
.
Okrąg
jest styczny zewnętrznie do okręgów
odpowiednio w punktach
Wykaż, że proste
,
,
przecinają się w jednym punkcie.
Rozwiązanie
Niech
będzie okręgiem wpisanym w trójkąt
. Istnieje
taka, że
, oraz
taka, że
,
wtedy
. Złożenie
jest więc jednokładnością
odwrotną, przeprowadzającą
na
(istnieje dokładnie
jedna, nawet jeśli
i
są przystające lub równe). Stąd jej
środek leży na prostej
. Analogicznie, leży też na prostych
i
.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (91 KB)
Okręgi
i
są rozłączne zewnętrznie i wpisane w kąt
o wierzchołku
. Okrąg
jest styczny zewnętrznie do okręgów
i
odpowiednio w punktach
i
Udowodnij,
że punkty
są współliniowe.
Rozwiązanie
Rozważmy jednokładności
i
takie, że
oraz
. Jednokładność
jest prosta oraz
, więc jej środkiem musi być punkt
.
Leży on zatem na prostej
.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (91 KB)
Okręgi
są rozłączne zewnętrznie. Te dwie styczne do
i
, które nie rozdzielają tych okręgów, przecinają się
w punkcie
Analogicznie definiujemy punkty
i
Wykaż, że punkty
są współliniowe.
Rozwiązanie
Punkty
,
i
są środkami jednokładności
,
i
takich, że
,
oraz
. Złożenie
to jednokładność
prosta i
Stąd jej środkiem, który
na mocy twierdzenia musi leżeć na prostej
, jest na mocy faktu
punkt
Dany jest czworokąt wypukły
w którym
oraz
Dwusieczna kąta
przecina
bok
w punkcie
Odcinki
i
przecinają się w punkcie
Wykazać, że trójkąt
jest
równoramienny.
Rozwiązanie
Oznaczmy:
(rysunek). Wtedy
oraz
. Ponadto
Stąd oraz z równości
wynika, że okrąg o środku
i promieniu
przechodzi przez punkty
,
oraz
Wobec tego
, skąd otrzymujemy
A zatem
Porównując ostatnie dwie zależności, dostajemy tezę.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (149 KB)
Trójkąty równoboczne
i
są zorientowane
antyzegarowo. Punkty
i
są środkami odpowiednio
odcinków
i
Udowodnij, że trójkąt
jest równoboczny i zorientowany zegarowo.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (149 KB)
Dane są punkty
i
Punkt
jest dowolnym punktem
ustalonej półpłaszczyzny wyznaczonej przez prostą
Na bokach
trójkąta
zbudowano, na zewnątrz, kwadraty
i
. Wykaż, że wszystkie tak otrzymane proste
przechodzą przez pewien ustalony punkt, zależny tylko od położenia
i
.
Rozwiązanie
Niech
oraz
. Wtedy
oraz
, czyli
oraz
Stąd po dodaniu stronami
, czyli środek odcinka
(z faktu 1 jest nim
) nie zależy od punktu
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (149 KB)
Na bokach
i
trójkąta
zbudowano,
po jego zewnętrznej stronie, kwadraty
i
. Punkty
i
są odpowiednio środkami odcinków
i
. Wyznacz możliwe wartości wyrażenia
[Zadanie to pochodzi z LIII Olimpiady Matematycznej.]
Rozwiązanie
Niech
. Z faktu 2 mamy
oraz
,
a także
oraz
. Z faktu 1 wyznaczamy
oraz
, a także