Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (346 KB)
Punkt leży wewnątrz trójkąta Punkty są rzutami prostokątnymi punktu na proste odpowiednio Punkty są ortocentrami trójkątów odpowiednio Dowieść, że trójkąty i są przystające.
Wskazówka
Czworokąty i są równoległobokami, gdyż mają po dwie pary boków równoległych, więc czworokąt też jest równoległobokiem. Z tego wynika, że Analogicznie i
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (346 KB)
Na boku trójkąta wybrano punkt Punkt jest środkiem odcinka Odcinki i przecinają się w punkcie Punkt jest środkiem odcinka natomiast punkt leży na odcinku i spełnia równość Dowieść, że prosta jest równoległa do prostej
Wskazówka
Narysujmy równoległobok Czworokąt też jest równoległobokiem, czyli Na koniec
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (346 KB)
Niech będzie krótszym łukiem okręgu Na łuku wybieramy punkt różny od i Punkt leży na prostej i spełnia równość Punkt leży na prostej i spełnia warunek Wreszcie punkt jest środkiem odcinka i przez oznaczamy prostą Dowieść, że wszystkie otrzymane w ten sposób proste (dla różnych punktów ) mają punkt wspólny.
Wskazówka
Rozważmy równoległobok Jest oczywiste, że prosta przechodzi przez punkt Okrąg opisany na trójkącie przechodzi przez punkty i ponadto więc prosta jest styczna do okręgu analogicznie prosta Położenie punktu nie zależy zatem od wyboru punktu
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (346 KB)
Dowieść, że wielokąt wypukły można rozciąć na skończoną liczbę równoległoboków wtedy i tylko wtedy, gdy ma on środek symetrii.
Wskazówka
Jeżeli można dokonać podziału, to rozważając wszystkie równoległoboki mające jeden z boków równoległy do ustalonego boku wielokąta, dojdziemy do wniosku, że ten wielokąt ma bok równoległy do ustalonego, o tej samej długości. Jest tak dla każdego boku, a wielokąt jest wypukły, więc ma on środek symetrii.
W drugą stronę, niech będzie jednym z boków wielokąta środkowosymetrycznego Przez oznaczmy wielokąt przesunięty o wektor Wówczas wielokąt łatwo rozciąć na równoległoboki, a wielokąt ma środek symetrii i o dwa boki mniej niż wielokąt
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (479 KB)
Na przyprostokątnej trójkąta prostokątnego został dowolnie wybrany punkt Symetralna odcinka przecina przeciwprostokątną w punkcie Punkt jest symetryczny do względem środka odcinka Punkt jest rzutem prostokątnym punktu na prostą Udowodnić, że leży na dwusiecznej kąta
Rozwiązanie
Trójkąty i są równoramienne. Przyjmijmy oznaczenia: ; zatem Środek odcinka leży bliżej punktu niż punktu wobec czego punkt leży między i ; w takim razie Rachunek kątów w trójkącie pokazuje, że
Ponieważ trójkąt jest równoramienny, więc Uzyskujemy równość z której wynika, że czworokąt ma okrąg opisany. Skoro punkt jest środkiem łuku tego okręgu; a to znaczy, że półprosta połowi kąt To teza zadania.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (365 KB)
Dany jest wielokąt wypukły o parzystej liczbie boków. Każdy bok wielokąta ma długość 2 lub 3, przy czym liczba boków każdej z tych długości jest parzysta. Dowieść, że istnieją dwa wierzchołki wielokąta, które dzielą jego obwód na dwie części, z których każda zawiera taką samą liczbę odcinków długości 2 i taką samą liczbę odcinków długości 3.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (365 KB)
Dany jest wielokąt wypukły o parzystej liczbie boków. Każdy bok wielokąta ma długość 2 lub 3, przy czym liczba boków każdej z tych długości jest parzysta. Dowieść, że istnieją dwa wierzchołki wielokąta, które dzielą jego obwód na dwie części jednakowej długości.
Rozwiązanie
Niech liczba boków wielokąta będzie równa a jego wierzchołkami będą kolejno Dla niech
gdzie dla Innymi słowy, jest różnicą długości części, na które dzielą obwód wielokąta punkty oraz Ponieważ
(gdzie jest obwodem danego wielokąta), to jest liczbą parzystą. Ponadto mamy
Zachodzi także równość Stąd wynika, że ciąg liczb
składa się z liczb parzystych, a jego kolejne wyrazy różnią się nie więcej niż o 2. Zatem istnieje takie że czyli punkty oraz dzielą obwód danego wielokąta na dwie części o jednakowej długości.
Prostokąt nazwiemy parzystym, jeśli każdy z jego wymiarów jest parzystą liczbą całkowitą. Kwadrat gdzie jest liczbą nieparzystą, podzielono na części, z których każda jest parzystym prostokątem lub kwadratem Znaleźć najmniejszą możliwą liczbę kwadratów uzyskanych w takim podziale.
Rozwiązanie
Odpowiedź:
Podzielmy dany kwadrat na kwadratów jednostkowych, zwanych dalej polami, i wyróżnijmy pola znajdujące się na przecięciach wierszy i kolumn o parzystych numerach. Takich pól jest
Zauważmy, że każdy parzysty prostokąt o wymiarach a więc o polu zawiera dokładnie wyróżnionych pól. Wobec tego łączne pole części podziału będących parzystymi prostokątami jest równe co najwyżej Łączne pole kwadratów jednostkowych jest zatem równe co najmniej skąd wniosek, że jest co najmniej tyle takich kwadratów.
Wystarczy zauważyć, że podział, w którym otrzymujemy kwadratów jednostkowych, jest możliwy - wystarczy wyciąć kwadrat o boku a pozostałą część podzielić na kwadraty jednostkowe.
Pewne przekątnych -kąta foremnego przecina się w jednym punkcie, który nie jest wierzchołkiem tego wielokąta. Wykazać, że jest jego środkiem.
Rozwiązanie
Rozważmy dowolną spośród danych przekątnych. Ponieważ pozostałych przekątnych ją przecina, więc po obu stronach rozważanej przekątnej znajduje się po wierzchołków wielokąta. Stąd wniosek, że ta przekątna łączy przeciwległe wierzchołki -kąta foremnego, więc przechodzi przez jego środek.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (390 KB)
Dany jest trójkąt wpisany w okrąg Okrąg jest styczny do odcinków i oraz do okręgu w punkcie Okrąg zaś jest dopisany do trójkąta i styczny do boku w punkcie Wykazać, że
Rozwiązanie
Rozważmy przekształcenie będące złożeniem inwersji o środku i promieniu z symetrią względem dwusiecznej kąta Przekształcenie to zamienia półproste i oraz prostą z okręgiem W takim razie okrąg przejdzie na okrąg styczny do prostej i półprostych i czyli na okrąg Stąd wniosek, że obrazem punktu jest punkt Półprosta przejdzie więc na półprostą a skoro inwersja zachowuje kąty, to
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (390 KB)
Punkt jest środkiem okręgu wpisanego w trójkąt zaś jest okręgiem opisanym na tym trójkącie. Okrąg styczny do odcinków jest styczny do okręgu w punkcie a jest środkiem tego łuku okręgu na którym leży punkt Wykazać, że punkty są współliniowe.
Rozwiązanie
Jeśli to punkty i pokrywają się i punkty leżą na dwusiecznej Dalej zakładamy, że Wówczas punkty i są różne, zaś proste i nie są równoległe. Rozważmy złożenie inwersji o środku i promieniu z symetrią względem dwusiecznej kąta Przekształcenie to zamienia półproste i oraz prostą z okręgiem Tak jak w poprzednim zadaniu uzasadniamy, że obrazem okręgu jest okrąg dopisany do trójkąta styczny do boku w punkcie który jest obrazem punktu w tym przekształceniu. Ponieważ jest dwusieczną kąta zewnętrznego przy wierzchołku trójkąta to proste i są prostopadłe. W takim razie obrazem punktu jest punkt przecięcia prostej (która jest swoim własnym obrazem) z prostą (która jest obrazem okręgu ). Niech będzie obrazem punktu Wtedy z definicji inwersji mamy
czyli
Z powyższego i z równości (bo inwersja zachowuje kąty) otrzymujemy, że trójkąty i są podobne. W takim razie Ponieważ to mamy
skąd
Zatem jest dwusieczną kąta zewnętrznego przy wierzchołku trójkąta więc jest środkiem okręgu dopisanego do trójkąta W takim razie co wraz z równością (bo ) oznacza, że punkty i leżą na jednym okręgu. To zaś jest równoważne z tym, że punkty są współliniowe.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (390 KB)
Okrąg o środku jest wpisany w trójkąt Okrąg styczny do okręgu opisanego na trójkącie jest styczny do odcinków i odpowiednio w punktach i Wykazać, że punkt leży na odcinku
Rozwiązanie
Niech to połowa obwodu trójkąta to miara kąta zaś to promień okręgu wpisanego w trójkąt Inwersja o środku i promieniu złożona z symetrią względem dwusiecznej kąta przeprowadza okrąg na okrąg dopisany do trójkąta styczny do boku w punkcie a punkty i odpowiednio na punkty i Ponieważ i to
co wraz z równością prowadzi do wniosku, że Z drugiej strony z definicji inwersji mamy
zatem
Przyjmijmy teraz, że prosta przechodząca przez i prostopadła do prostej przecina boki i odpowiednio w punktach i Skoro to odległość punktu od prostej jest równa skąd wniosek, że czyli Analogicznie uzasadnimy, że więc punkt leży na odcinku
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (390 KB)
Trójkąt różnoboczny jest wpisany w okrąg Punkty są środkami łuków niezawierających pozostałych wierzchołków trójkąta. Punkty są symetryczne do punktów odpowiednio względem boków Wykazać, że punkty oraz ortocentrum trójkąta leżą na jednym okręgu.
Rozwiązanie
Niech i będą spodkami wysokości trójkąta poprowadzonymi odpowiednio z wierzchołków Ponieważ na czworokątach i można opisać okręgi, to
Rozważmy inwersję o środku i promieniu złożoną z symetrią środkową względem punktu Obrazami punktów są zatem punkty Ponieważ
to punkty leżą na jednym okręgu, który w rozważanym przekształceniu przechodzi na prostą Obrazem punktu jest punkt przecięcia prostych i Analogicznie stwierdzamy, że w tym przekształceniu punkt przechodzi na punkt przecięcia prostych i a punkt przechodzi na punkt przecięcia prostych i
Wystarczy udowodnić, że punkty leżą na jednej prostej. Stosując twierdzenie Menelausa dla trójkąta widzimy, że wystarczy wykazać, że
(*)
Wykorzystując wzór na odległość obrazów inwersyjnych, otrzymujemy
Uwzględniając równość widzimy, że
Analogicznie uzasadniamy, że
Mnożąc te trzy równości stronami, dostajemy co kończy rozwiązanie.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (390 KB)
Okrąg wpisany w trójkąt jest styczny do boku w punkcie Okrąg jest styczny do półprostych i oraz jest styczny zewnętrznie w punkcie do okręgu opisanego na trójkącie Wykazać, że
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (390 KB)
Trapez o podstawach i jest wpisany w okrąg Okrąg jest styczny do odcinków i oraz jest styczny wewnętrznie do okręgu w punkcie Okrąg wpisany w trójkąt jest styczny do odcinka w punkcie Dowieść, że punkty leżą na jednej prostej.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (390 KB)
Dany jest trójkąt ostrokątny w którym Punkty i są odpowiednio środkami boków i a punkt jest spodkiem wysokości opuszczonej z wierzchołka Okrąg przechodzący przez punkty i jest styczny do okręgu opisanego na trójkącie w punkcie różnym od Udowodnić, że środek ciężkości trójkąta leży na prostej
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (390 KB)
Okrąg jest styczny do boków i trójkąta oraz do okręgu opisanego na tym trójkącie w punkcie Okrąg jest styczny do półprostych i oraz jest styczny zewnętrznie do okręgu opisanego na trójkącie w punkcie Wykazać, że
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (390 KB)
Trójkąt jest wpisany w okrąg Prosta jest równoległa do prostej i przecina odcinki i odpowiednio w punktach i a okrąg w punktach i (gdzie leży między punktami i ). Okrąg jest styczny do odcinków i oraz do okręgu ; okrąg jest styczny do odcinków i oraz do okręgu Wyznaczyć miejsce geometryczne punktów przecięcia wspólnych stycznych wewnętrznych okręgów i przy zmieniającym się położeniu prostej
Punkt leży wewnątrz trójkąta ostrokątnego i nie jest środkiem okręgu opisanego na tym trójkącie. Udowodnić, że wśród odcinków i znajdują się odcinek krótszy oraz odcinek dłuższy od promienia okręgu
Rozwiązanie
Skorzystamy z następującego lematu: jeśli punkt leży wewnątrz trójkąta i to Aby go udowodnić, zauważmy najpierw, że nie leży na co najmniej jednym z odcinków Bez straty ogólności przyjmijmy, że jest to Niech będzie punktem przecięcia prostych i Wtedy z nierówności trójkąta:
Przejdźmy do rozwiązania zadania. Niech będzie środkiem okręgu a będzie promieniem tego okręgu. Punkt leży w co najmniej jednym z trójkątów ; bez straty ogólności przyjmijmy, że jest to trójkąt Podobnie, leży w którymś z trójkątów ; przyjmijmy, że jest to trójkąt Zgodnie z lematem zachodzi ; i analogicznie: Zatem któryś z odcinków jest mniejszy od i któryś z odcinków jest większy od
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (342 KB)
W trójkącie wysokość poprowadzona z wierzchołka ma długość Punkty i to (odpowiednio) środki boków i Okrąg przechodzący przez punkty i styczny do prostej przecina prostą ponownie w punkcie Wyznaczyć największą liczbę dla której (przy każdej takiej konfiguracji) odcinek ma długość nie mniejszą niż
Rozwiązanie
Niech będzie środkiem boku W okręgu kąt wpisany oparty na cięciwie przystaje do kąta między tą cięciwą a styczną w punkcie : W połączeniu z oczywistą równością daje to podobieństwo trójkątów i więc i proporcję Przy oznaczeniach uzyskana proporcja pokazuje, że Oznaczając dalej dostajemy ciąg zależności
W tym szacowaniu równość zostaje osiągnięta, gdy oraz Nierówność zachodzi więc dla wartości której powiększyć już nie można.
Znaleźć największe pole trójkąta o bokach gdzie jest punktem wewnątrz trójkąta równobocznego o boku 1.
Rozwiązanie
Przez punkt poprowadźmy proste równoległe do boków trójkąta przecinające te boki w punktach jak na rysunku. Wówczas podobnie z długościami i stąd należy zmaksymalizować pole trójkąta Oznaczając przez pole figury dostajemy
Trójkąty i są podobne do w skalach odpowiednio i W związku z tym
Łącząc (*) i (**), dostajemy Równość otrzymamy, biorąc za punkt środek ciężkości trójkąta co kończy rozwiązanie.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (367 KB)
Okręgi i przecinają się w punktach i Środek okręgu leży na okręgu i jest końcem jego średnicy Cięciwa okręgu niebędąca średnicą, przecina okrąg oraz odcinek odpowiednio w punktach oraz Prosta przechodząca przez równoległa do przecina odcinek w punkcie Dowieść, że prosta przechodzi przez środek odcinka
Rozwiązanie
Odcinek połowi kąt Leżący na nim punkt spełnia warunek charakteryzujący środek okręgu wpisanego w trójkąt Trójkąt jest podobny do (równe kąty przy wierzchołkach oraz ). Otrzymujemy następujący ciąg proporcji (pierwsza z nich zachodzi, bo jest dwusieczną kąta w trójkącie ; druga wynika ze wspomnianego podobieństwa; a ostatnia z równoległości ):
Niech będzie punktem przecięcia prostych i Wystarczy teraz zastosować twierdzenie Menelausa do trójkąta przeciętego prostą :
W tym iloczynie skrajne czynniki dają (po wymnożeniu) wartość 1. Zatem
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (429 KB)
W czworokąt wypukły można wpisać okrąg. Przez środek każdego z odcinków poprowadzono proste prostopadłe do przeciwległych boków czworokąta Proste te ograniczają obszar będący czworokątem wypukłym. Wykazać, że w ten czworokąt również można wpisać okrąg.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (429 KB)
Na czworokącie można opisać okrąg. Niech będzie punktem przecięcia przekątnych czworokąta. Załóżmy, że dwusieczna kąta przecina prostą w punkcie zaś prostą w punkcie ; niech ponadto dwusieczna kąta przecina prostą w punkcie zaś prostą w punkcie Udowodnić, że okręgi opisane na trójkątach mają punkt wspólny.
Dany jest kwadrat Punkty i leżące odpowiednio wewnątrz trójkątów i mają tę własność, że Wykazać, że
gdzie oznacza pole figury
Rozwiązanie
Skoro oraz to istnieje punkt jednocześnie symetryczny do względem i do względem ; nazwijmy go Skoro oraz to lewa strona dowodzonej równości przybiera postać
Podobnie istnieje punkt jednocześnie symetryczny do względem oraz do względem i podobnie prawą stronę dowodzonej równości można przepisać jako Do zakończenia rozwiązania wystarczy zauważyć, że trójkąty oraz są przystające (cecha bok-bok-bok).
Dany jest kwadrat Punkty i leżące odpowiednio wewnątrz trójkątów i mają tę własność, że Wykazać, że
Rozwiązanie
Skoro oraz to istnieje punkt jednocześnie symetryczny do względem i do względem ; nazwijmy go Trójkąt ma boki o długościach a jego kąt wewnętrzny przy wierzchołku ma miarę
Podobnie istnieje punkt jednocześnie symetryczny do względem oraz do względem Trójkąt jest przystający do trójkąta a kąt wewnętrzny przy wierzchołku ma miarę Pozostaje zauważyć, że
skąd Teza zadania wynika więc z twierdzenia Pitagorasa zastosowanego do dowolnego z tych dwóch trójkątów.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (376 KB)
Zadanie 790 zaproponował pan Mikołaj Pater.
Na bokach trójkąta ostrokątnego po jego zewnętrznej stronie, zbudowano trójkąty prostokątne równoramienne z kątami prostymi przy wierzchołkach Odcinki i przecinają się w punkcie Punkty i są środkami odcinków i Udowodnić, że każda z prostych jest prostopadła do prostej
Rozwiązanie
Niech punkty będą rzutami prostokątnymi punktów na prostą Trójkąt prostokątny jest przystający do trójkąta ; analogicznie, trójkąt przystaje do Zatem Z ostatniej równości wynika, że środek odcinka jest też środkiem odcinka i wobec tego
Prosta przecina odcinki i w punktach, które nazwiemy odpowiednio i Z proporcji
wyznaczamy
Skoro zaś zatem i w takim razie To oznacza, że a prosta to prosta prostopadła (z definicji) do
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (417 KB)
Odrobina klasyki:
(a)
W kąt o wierzchołku wpisano dwa okręgi: styczny do ramion kąta w punktach i oraz - w punktach i Wykazać, że okręgi te wyznaczają cięciwy jednakowej długości na ich wspólnej siecznej
(b)
Na każdej wspólnej stycznej dwóch rozłącznych zewnętrznie okręgów zaznaczono odcinek łączący punkty styczności. Dowieść, że środki wszystkich czterech zaznaczonych odcinków leżą na jednej prostej.
(c)
Okręgi i przecinają się w punktach i Z punktu leżącego na prostej poprowadzono styczną do w punkcie i do w punkcie Udowodnić, że trójkąt jest równoramienny.
Wskazówka
Należy poszukiwać punktów, których potęgi względem pewnych okręgów można obliczyć na parę sposobów, oraz osi potęgowych par okręgów występujących w zadaniu. (Ta wskazówka odnosi się także do wszystkich pozostałych zadań.)
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (417 KB)
Dany jest trapez o podstawach i Okręgi o średnicach i przecinają się w punktach i Przekątne trapezu przecinają się w punkcie Dowieść, że punkty i leżą na jednej prostej.
Wskazówka
Prosta jest osią potęgową pary okręgów z zadania, więc wystarczy wykazać, że punkt ma jednakową względem nich potęgę. Można to zrobić za pomocą podobieństwa trójkątów i