Przeskocz do treści

Delta mi!

Twierdzenie Morleya

Marek Kordos

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: listopad 2013
  • Publikacja elektroniczna: 01-11-2013

Każdy wie, co to są dwusieczne kątów – tutaj będziemy mówili o trójsiecznych, czyli prostych dzielących kąt (i jego kąt wierzchołkowy) na trzy równe częsci. Zatem trójsieczne są dwie. Mają one dziwną własność zwaną twierdzeniem Morleya.

obrazek

Rys. 1

Rys. 1

Twierdzenie (Morleya). Punkty przeciecięcia tych trójsiecznych kątów trójkąta, które sąsiadują z którymś z boków trójkąta, są wierzchołkami trójkąta równobocznego(Rys. 1).

Dowieść można go np. tak. Niech trójsieczne kątów przy wierzchołkach math i  math  sąsiadujące z  math  przecinają się w punkcie math  a pozostałe trójsieczne tych kątów w punkcie math Po obu stronach odcinka math  odłóżmy kąt math  o wierzchołku math  Przecięcia ramion tego kąta z  math  i  math  oznaczmy, odpowiednio, przez math i  math (Rys. 2). Wykażemy, że trójkąt math  jest równoboczny i proste math  i  math  są trójsiecznymi kąta przy wierzchołku math  co zakończy dowód twierdzenia.

W tym celu zauważmy najpierw, że math  jest dwusieczną kąta math Wynika to z faktu, że math  i  math  są dwusiecznymi, odpowiednio, kątów math  i  math  trójkąta math  a trzy dwusieczne kątów trójkąta przecinają się w jednym punkcie. Okazało się więc, że czworokąt math  jest deltoidem, z czego wynika, że math  co dowodzi, że trójkąt math  jest równoramienny.

obrazek

Rys. 2

Rys. 2

Ponadto mamy też math a skoro tak, to

pict

Oznaczmy teraz obrazy symetryczne punktu math  względem prostych math i  math  odpowiednio, przez math  i  math (oczywiście, leżą one na math  i  math ). Mamy więc math

obrazek

Rys. 3

Rys. 3

Ponieważ math więc

pict

Podobnie math  Na podstawie równości tych kątów i ich ramion można stwierdzić, że punkty math  leżą na jednym okręgu (Rys. 3). Jego środkiem jest mianowicie punkt math  przecięcia dwusiecznych kątów math i  math  Każdy z odcinków math i  math  jest cięciwą odpowiadającą kątowi środkowemu math Ponieważ rozwartość kąta math (czyli math ) jest równa math więc punkt math  leży również na tym samym okręgu, a kąty math  i  math  jako równe połowom kątów math i  math  mają rozwartość math co kończy dowód.

W sformułowaniu twierdzenia nie było mowy o tym, że chodzi o kąty wewnętrzne, choć z tego korzystałem – rzecz w tym, że twierdzenie Morleya jest prawdziwe również dla kątów zewnętrznych i ma praktycznie taki sam dowód (trzeba tylko pamiętać, że suma kątów zewnętrznych jest równa math ). Poniżej są rysunki do tego dowodu.