Obroty w zadaniach geometrycznych
Rozważmy na płaszczyźnie dwie proste przecinające się w punkcie Przypuśćmy, że kąt między tymi prostymi (mierzony od prostej przeciwnie do ruchu wskazówek zegara) ma miarę Niech oznacza symetrię osiową względem prostej ( ). Bez trudu możemy zauważyć, że złożenie tych symetrii jest obrotem o kąt wokół punktu który oznaczymy przez Odwrotnie, jeśli mamy dany obrót to wybierając dowolną prostą przechodzącą przez punkt a następnie prowadząc przez prostą tworzącą z kąt o mierze możemy przedstawić w postaci złożenia symetrii osiowych Tak więc dowolny obrót jest złożeniem dwóch symetrii osiowych o osiach przechodzących przez środek obrotu. Zauważmy przy tym, iż jedna z osi może być wybrana dowolnie.
Rozważmy dwa obroty oraz Zastanowimy się, jakim przekształceniem jest złożenie tych obrotów. W przypadku, gdy odpowiedź jest natychmiastowa. Otrzymujemy obrót Mniej oczywista jest sytuacja, gdy i są różnymi punktami.
Poprowadźmy przez punkty i prostą Następnie narysujmy
- przez punkt prostą tworzącą z prostą kąt o mierze (mierzony od prostej ),
- przez punkt prostą tworzącą z prostą kąt o mierze (mierzony od prostej ).
Na mocy powyższych uwag rozważane obroty możemy przedstawić w postaci złożenia symetrii osiowych
Tak więc,
gdyż jest, oczywiście, przekształceniem tożsamościowym. Teraz staje się jasne, że jeśli proste i przecinają się w punkcie to
W przypadku, gdy proste są równoległe (ma to miejsce wtedy, gdy jest całkowitą wielokrotnością kąta ), złożenie rozważanych obrotów jest przesunięciem (jako złożenie dwóch symetrii osiowych o osiach równoległych).
Podsumowanie. Jeżeli niezerowe kąty są takie, że nie jest całkowitą wielokrotnością oraz to
- (1)
- jest obrotem gdzie jest wierzchołkiem trójkąta takiego że i ;
- (2)
- w szczególności jeśli to jest symetrią środkową względem punktu (wyznaczonego w analogiczny jak wyżej sposób).
Umowa. oznacza kąt między półprostymi i mierzony od półprostej
Poniżej przedstawimy kilka zadań, w rozwiązaniach których zastosujemy obroty.