Przeskocz do treści

Delta mi!

Obroty w zadaniach geometrycznych

Piotr Grzeszczuk

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: październik 2004
  • Publikacja elektroniczna: 16-02-2011
obrazek
obrazek

Rozważmy na płaszczyźnie dwie proste math math przecinające się w punkcie math Przypuśćmy, że kąt między tymi prostymi (mierzony od prostej math przeciwnie do ruchu wskazówek zegara) ma miarę math Niech math oznacza symetrię osiową względem prostej math ( math). Bez trudu możemy zauważyć, że złożenie tych symetrii math jest obrotem o kąt math wokół punktu math który oznaczymy przez math Odwrotnie, jeśli mamy dany obrót math to wybierając dowolną prostą math przechodzącą przez punkt math a następnie prowadząc przez math prostą math tworzącą z  math kąt o mierze math możemy przedstawić math w postaci złożenia symetrii osiowych math Tak więc dowolny obrót jest złożeniem dwóch symetrii osiowych o osiach przechodzących przez środek obrotu. Zauważmy przy tym, iż jedna z osi może być wybrana dowolnie.

Rozważmy dwa obroty math oraz math Zastanowimy się, jakim przekształceniem jest złożenie math tych obrotów. W przypadku, gdy math odpowiedź jest natychmiastowa. Otrzymujemy obrót mathMniej oczywista jest sytuacja, gdy mathmath są różnymi punktami.

Poprowadźmy przez punkty mathmath prostą math Następnie narysujmy

  • przez punkt math prostą math tworzącą z prostą math kąt o mierze math (mierzony od prostej math ),
  • przez punkt math prostą math tworzącą z prostą math kąt o mierze math (mierzony od prostej math).

Na mocy powyższych uwag rozważane obroty możemy przedstawić w postaci złożenia symetrii osiowych

display-math

Tak więc,

display-math

gdyż math jest, oczywiście, przekształceniem tożsamościowym. Teraz staje się jasne, że jeśli proste mathmath przecinają się w punkcie math to

display-math

W przypadku, gdy proste math math są równoległe (ma to miejsce wtedy, gdy math jest całkowitą wielokrotnością kąta math ), złożenie rozważanych obrotów jest przesunięciem (jako złożenie dwóch symetrii osiowych o osiach równoległych).

Podsumowanie. Jeżeli niezerowe kąty math są takie, że math nie jest całkowitą wielokrotnością math oraz math to math

(1)
jest obrotem math gdzie math jest wierzchołkiem trójkąta math takiego że mathmath;
(2)
w szczególności jeśli math to math jest symetrią środkową względem punktu math (wyznaczonego w analogiczny jak wyżej sposób).

Umowa. math oznacza kąt między półprostymi mathmath mierzony od półprostej math

Poniżej przedstawimy kilka zadań, w rozwiązaniach których zastosujemy obroty.