Przeskocz do treści

Delta mi!

Kącik początkującego olimpijczyka

Zera zmienią jednostkę w miliony

Bartłomiej Bzdęga

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: kwiecień 2020
  • Publikacja elektroniczna: 1 kwietnia 2020
  • Wersja do druku [application/pdf]: (395 KB)

O pożytkach płynących z posługiwania się dziesiętnym systemem pozycyjnym.

Liczbę całkowitą dodatnią (k +1) -cyfrową n możemy zapisać w postaci

 --------------- 2 k n = akak−1...a2a1a0 = a0 + a1⋅10+ a2 ⋅10 +...+ ak ⋅10

(kreska nad wyrażeniem informuje, iż nie jest to po prostu mnożenie). Liczbę |n możemy oszacować, znając jej pierwszą cyfrę oraz liczbę cyfr. Zachodzą oczywiste nierówności:

 k k ak⋅10 ⩽ n < (ak + 1)⋅10 ,

z których warto skorzystać w zadaniach 1, 3, 9 i 10.

Przez S(n) oznaczać będziemy sumę cyfr liczby |n. Zauważmy, że liczba

n− S(n) = 9a1 + 99a2 + 999a3 + ...+ 99 ...9ak

dzieli się przez 9, zatem suma cyfr liczby naturalnej daje taką samą resztę z dzielenia przez 9, co ta liczba. Tego faktu używamy w zadaniach 1, 2, 4, 5 i 9.

Dzięki algorytmowi pisemnego dodawania mamy nierówność

S(m + n) ⩽ S(m) + S(n),

która jest pomocna w zadaniach 6, 7 i 8.

Na koniec przypomnimy o pewnej własności dzielenia z resztą, która jest w poniższych zadaniach pomocna: iloczyn liczb całkowitych daje taką samą resztę z dzielenia przez d, co iloczyn ich reszt z dzielenia przez |d. Dowód pozostawiamy Czytelnikowi.

Zadania. W każdym zadaniu S(n) oznacza sumę cyfr liczby n.