Przeskocz do treści

Delta mi!

Kącik początkującego olimpijczyka

Trzy rodzaje indukcji matematycznej

Bartłomiej Bzdęga

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: lipiec 2019
  • Publikacja elektroniczna: 1 lipca 2019
  • Wersja do druku [application/pdf]: (410 KB)

Zadania z wykorzystaniem indukcji prostej, głębokiej i silnej.

Dodając obustronnie n + 1 do równości  1 1+ 2+ ...+ n = 2 n(n + 1), dowodzimy implikacji

 1 1 1+ 2 +...+ n = 2n(n + 1) 1 +2 + ...+(n + 1) = 2(n + 1)(n + 2). T n T n+1

Zwróćmy uwagę, że druga równość jest analogiczna do pierwszej, z tą jedynie różnicą, że każde |n zostało zastąpione przez n +1. To tłumaczy nazwy T (n) i T (n+ 1), które zostały tym równościom nadane.

Zauważmy, że T (1) jest równością prawdziwą:  1 1 = 2 ⋅1 ⋅2. Wyżej udowodniona implikacja dla n = 1 ma postać T (1) T(2), zatem i równość T (2) jest prawdziwa. Następnie biorąc n = 2, wnioskujemy prawdziwość T (3) i tak dalej, przez cały zbiór liczb naturalnych. To oznacza, że |T(n) jest zdaniem prawdziwym dla każdego naturalnego |n.

Powyższe rozumowanie jest przykładem dowodu przez indukcję. Ogólniej, zasada indukcji matematycznej mówi, że jeśli chcemy wykazać prawdziwość jakiegoś stwierdzenia |T(n) dla wszystkich liczb naturalnych n ⩾ n0 (zwykle |n = 1 0 ), to wystarczy udowodnić T (n ) 0 (baza indukcji), a następnie dla wszystkich naturalnych n ⩾ n0 dowieść, że T (n) T (n +1) (krok indukcji; stwierdzenie T (n) nazywamy tu założeniem indukcyjnym, a |T(n + 1) - tezą indukcyjną).

Przedstawiamy poniżej jeszcze dwa rodzaje indukcji. Indukcję o głębokości |d > 1 stosujemy w zadaniach 3 i 8, a silną indukcję w zadaniach 9 i 10.

Indukcja o głębokości d. Bazę indukcji stanowią stwierdzenia |T(n0),T (n0 + 1),...,T(n0 + d− 1), a w kroku indukcyjnym dowodzimy implikacji T (n) ∧T (n +1) ∧...∧ T (n +d − 1) T (n+ d) dla n ⩾ n0.

Silna indukcja. Bazą jest stwierdzenie T (n0), a krokiem indukcyjnym |T(n0) ∧ T(n0 +1) ∧...∧ T (n −1) T (n) dla n > n0.

Zadania. (Uwaga. Przyjmujemy, że 0 nie jest liczbą naturalną.)