Dany jest czworościan
w którym
Sfera
wpisana w ten czworościan jest styczna do ścian
i
odpowiednio w punktach
i
Dowieść, że jeżeli punkty
i
są środkami ciężkości ścian
i
to czworościan
jest foremny.
Sfera wpisana w czworościan
jest styczna do ściany
w punkcie
a sfera dopisana do tego czworościanu jest styczna do
ściany
w punkcie
Dowieść, że jeżeli
jest
środkiem okręgu opisanego na trójkącie
to
jest punktem
przecięcia wysokości tego trójkąta.
Rozwiązanie
Niech
i
będą punktami styczności sfery wpisanej
w czworościan
odpowiednio ze ścianami
i
, a
i
punktami styczności sfery dopisanej
odpowiednio z płaszczyznami
i
. Wówczas
trójkąty
i
są przystające (Rys. A.). Oznaczmy
miary kątów trójkąta
przy wierzchołkach
odpowiednio przez
. Trójkąty
i
są
przystające, skąd wynika, że
(Rys. B.).
Analogicznie
. Niech
. Wtedy
(bo
). Jednakże
i
, więc
(Rys. C.), skąd
. Zatem
. Analogicznie
dowodzimy, że
, a to oznacza, że
jest punktem
przecięcia wysokości trójkąta
.
Sfera wpisana w czworościan
jest styczna do ścian
i
odpowiednio w punktach
i
Dowieść, że
Rozwiązanie
Niech
i
będą punktami styczności sfery wpisanej
odpowiednio ze ścianami
i
. Trójkąty utworzone przez
pewną krawędź i punkty styczności sfery wpisanej z dwoma ścianami
zawierającymi tę krawędź są przystające. Wygodnie jest teraz wszystko rysować
na siatce Oznaczmy:
,
,
,
,
,
.
Otrzymujemy
Dodając stronami pierwsze trzy równości i uwzględniając czwartą,
dostajemy
Czy istnieje taki wielościan wypukły, który ma nieparzystą liczbę krawędzi i
którego każda ściana ma parzystą liczbę boków? Odpowiedź uzasadnij.
Rozwiązanie
Bierzemy mianowicie wielościan o parzystej liczbie krawędzi i parzystokątnych
ścianach (a więc np. graniastosłup) i pociągamy mocno za jedną z przekątnych
jednej ze ścian tak, aby ściana ta przełamała się na dwie (na rysunku
pociągnęliśmy w górę przekątną
ściany
).
W ten sposób przekątna, za którą pociągnęliśmy, staje się nową krawędzią
– ponieważ krawędzie początkowego wielościanu dalej są krawędziami i jest
ich parzysta liczba, więc łącznie mamy teraz nieparzystą liczbę krawędzi. ,,Stare”
ściany były i są parzystokątne, więc problem jest tylko w tym, by nowe dwie
ściany takie były. Wobec tego przełamywana ściana musi mieć co najmniej 6
krawędzi (i tak jest na rysunku).
Dowieść, że dla każdej liczby naturalnej
istnieje taki ciąg
arytmetyczny liczb naturalnych
oraz taki ciąg geometryczny
liczb naturalnych
, że
Rozwiązanie
Wystarczy znaleźć ciągi dodatnich liczb wymiernych o podanych własnościach;
mnożąc ich wyrazy przez wspólny mianownik dostaniemy ciągi liczb
naturalnych, o jakie chodzi.
Ustalmy
. Funkcja
ma w punkcie
pochodną równą
, więc jej iloraz różnicowy jest
mniejszy od
dla
bliskich
:
Weźmy dowolną liczbę wymierną
, mniejszą od liczb
.
Wówczas
Przyjmijmy teraz
Tak określone ciągi
i
spełniają
postulowane warunki: zachodzą nierówności
; zaś zależności
dla
, czyli
, to
nierówność Bernoulliego.
W pewnym czworościanie wszystkie sfery dopisane są styczne do ścian
czworościanu w środkach okręgów wpisanych w te ściany. Udowodnić,
że czworościan jest foremny.
Rozwiązanie
Weźmy pod uwagę sferę dopisaną do czworościanu
styczną do
ściany
w punkcie
, który jest środkiem koła
wpisanego w trójkąt
oraz styczną do płaszczyzn
i
odpowiednio w punktach
i
. Zauważmy, że
i
To oznacza, że trójkąty
i
są przystające, a stąd
(rys.1 przedstawia półpłaszczyzny ścian
i
,,rozłożone płasko”).
Podobnie uzasadniamy, że
(rys.2) przedstawia
półpłaszczyzny
i
,,rozłożone płasko”) – oraz że
Oczywiście
; stąd
i w konsekwencji
Rozważając sferę dopisaną, styczną do ściany
, stwierdzamy
analogicznie, że
. Zatem wszystkie kąty płaskie ścian
przy wierzchołku
są równe:
W ten sam sposób dowodzimy, że trzy kąty płaskie przy wierzchołku
są równe (oznaczmy ich miarę przez
), kąty przy wierzchołku
są równe
oraz kąty przy wierzchołku
są równe
.
Patrząc na sumy kątów w trójkątach ABD i BCD widzimy, że
Analogicznie uzasadniamy, że
To znaczy, że wszystkie kąty
wszystkich ścian czworościanu są równe. Zatem ściany są trójkątami
równobocznymi i czworościan jest foremny.
Dany jest
-elementowy zbiór
oraz
jego podzbiorów. Wykazać, że wśród tych podzbiorów
istnieją takie cztery, których część wspólna jest zbiorem pustym lub
jednoelementowym.
Wyznaczyć najmniejszą liczbą naturalną, której nie da się przedstawić
w postaci
gdzie
,
,
,
są liczbami całkowitymi dodatnimi.
Rozwiązanie
Zauważmy, że jeśli liczba
jest żądanej postaci, to także
liczba
jest tej postaci. Ponadto
Stąd wynika, że każda z liczb
da się przedstawić
w żądanej postaci.
Wykażemy teraz, że nie istnieją liczby całkowite dodatnie
,
,
,
, dla których
Bez straty ogólności możemy przyjąć, że
, wówczas
. Podstawiając
,
,
otrzymujemy zależność
Stąd wynika, że
. Z kolei dla
nie istnieje liczba
całkowita dodatnia
spełniająca zależność
. A zatem
.Wówczas liczby
i
dają resztę
z dzielenia przez
. Stąd obie strony zależności
dają różne
reszty z dzielenia przez
. Otrzymana sprzeczność dowodzi, że
liczby
nie da się przedstawić w żądanej postaci.
Dany jest czworokąt wypukły
w którym
oraz
Dwusieczna kąta
przecina
bok
w punkcie
Odcinki
i
przecinają się w punkcie
Wykazać, że trójkąt
jest
równoramienny.
Rozwiązanie
Oznaczmy:
(rysunek). Wtedy
oraz
. Ponadto
Stąd oraz z równości
wynika, że okrąg o środku
i promieniu
przechodzi przez punkty
,
oraz
Wobec tego
, skąd otrzymujemy
A zatem
Porównując ostatnie dwie zależności, dostajemy tezę.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (149 KB)
Trójkąty równoboczne
i
są zorientowane
antyzegarowo. Punkty
i
są środkami odpowiednio
odcinków
i
Udowodnij, że trójkąt
jest równoboczny i zorientowany zegarowo.
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (149 KB)
Dane są punkty
i
Punkt
jest dowolnym punktem
ustalonej półpłaszczyzny wyznaczonej przez prostą
Na bokach
trójkąta
zbudowano, na zewnątrz, kwadraty
i
. Wykaż, że wszystkie tak otrzymane proste
przechodzą przez pewien ustalony punkt, zależny tylko od położenia
i
.
Rozwiązanie
Niech
oraz
. Wtedy
oraz
, czyli
oraz
Stąd po dodaniu stronami
, czyli środek odcinka
(z faktu 1 jest nim
) nie zależy od punktu
Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (149 KB)
Na bokach
i
trójkąta
zbudowano,
po jego zewnętrznej stronie, kwadraty
i
. Punkty
i
są odpowiednio środkami odcinków
i
. Wyznacz możliwe wartości wyrażenia
[Zadanie to pochodzi z LIII Olimpiady Matematycznej.]
Rozwiązanie
Niech
. Z faktu 2 mamy
oraz
,
a także
oraz
. Z faktu 1 wyznaczamy
oraz
, a także
Rozstrzygnąć, czy istnieje 19-cyfrowa liczba naturalna N podzielna przez o tej własności, że każda inna 19-cyfrowa liczba otrzymana z N poprzez zmianę kolejności (permutację) jej cyfr nie jest podzielna przez
Rozwiązanie
Taka -cyfrowa liczba istnieje, np.
Wiadomo, że -cyfrowa liczba jest podzielna przez wtedy i tylko wtedy, gdy liczba jest podzielna przez . Stąd wynika, że liczba jest podzielna przez
Wykażemy teraz, że każda inna liczba otrzymana z poprzez permutaję jej cyfr nie jest podzielna przez
Ponieważ wśród cyfr liczby jest dokładnie dwójek i jedynek, więc liczba jest nieparzysta. Ponadto . Stąd wynika, że liczba jest podzielna przez wtedy i tylko wtedy, gdy To jednak jest możliwe jedynie wtedy, gdy