Nic nie może przecież wiecznie trwać»Zadanie 6
o zadaniu...
- Zadanie pochodzi z artykułu Nic nie może przecież wiecznie trwać
- Publikacja w Delcie: sierpień 2020
- Publikacja elektroniczna: 1 sierpnia 2020
- Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (379 KB)
Mamy dany wielokąt wklęsły. Ruch polega na wyborze przekątnej
leżącej na zewnątrz tego wielokąta, przy czym cały wielokąt poza punktami
i
musi leżeć po jednej stronie prostej
Następnie jedną z łamanych, na które punkty
i
dzielą brzeg wielokąta, odbijamy środkowosymetrycznie względem środka odcinka
otrzymując nowy wielokąt. Dowieść, że po pewnej, skończonej liczbie takich operacji, otrzymamy wielokąt wypukły.
rozważmy wektory
Wykonanie ruchu zmienia jedynie kolejność wektorów
a ta jednoznacznie określa pole wielokąta.
i zastępujemy je liczbami
i
a trzecia liczba pozostaje bez zmiany. Z otrzymaną trójką postępujemy tak samo. Rozstrzygnąć, czy z każdej początkowej trójki liczb całkowitych nieujemnych można w ten sposób otrzymać trójkę, w której co najmniej dwie liczby są zerami.
zapiszemy w postaci
w której
i
są całkowite nieujemne, zaś
i
są nieparzyste lub równe
Jeśli w tej trójce jest najwyżej jedno zero, to stosując operacje z zadania, można doprowadzić do trójki
w której
W tym celu przydatne są równości
i
dzięki którym z trójki
otrzymamy trójkę 
i
Punkty
są środkami odpowiednio odcinków
Dowieść, że odcinki
i
mają wspólny punkt.
i
są równoległe do
i mają długość
Wynika z tego, że albo punkty
leżą na jednej prostej, albo wyznaczają równoległobok. Analogicznie jest dla odcinków
i 
jest wypukły. Punkty
i
są środkami odcinków odpowiednio
i
Wykazać, że jeśli
i
to czworokąt
jest równoległobokiem.
będzie punktem przecięcia odcinków
i
natomiast
- odcinków
i
Trójkąty
i
są podobne do trójkąta
w skali
(kbk), a trójkąt
jest do nich przystający (bkb). W takim razie
i
analogicznie
i 
i
są wysokościami trójkąta
Punkt
jest środkiem odcinka
a punkty
i
są symetryczne do
względem prostych odpowiednio
i
Wykazać, że środek odcinka
leży na prostej 
i
są rombami, bo ich przekątne dzielą się na połowy i są prostopadłe. Odcinki
i
mają zatem długość
i są równoległe do 
wpisany w trójkąt
jest styczny do odcinków
i
w punktach odpowiednio
i
Punkt
leży na prostej
przy czym
Dowieść, że prosta
przechodzi przez środek odcinka 
którego przekątna
leży na prostej
Punkt
leży na odcinku
a ponadto
więc czworokąt
jest równoległobokiem. Z tego wynika, że środek odcinka
pokrywa się ze środkiem rombu 
leży wewnątrz trójkąta
Punkty
są rzutami prostokątnymi punktu
na proste odpowiednio
Punkty
są ortocentrami trójkątów odpowiednio
Dowieść, że trójkąty
i
są przystające.
i
są równoległobokami, gdyż mają po dwie pary boków równoległych, więc czworokąt
też jest równoległobokiem. Z tego wynika, że
Analogicznie
i 
trójkąta
wybrano punkt
Punkt
jest środkiem odcinka
Odcinki
i
przecinają się w punkcie
Punkt
jest środkiem odcinka
natomiast punkt
leży na odcinku
i spełnia równość
Dowieść, że prosta
jest równoległa do prostej 
Czworokąt
też jest równoległobokiem, czyli
Na koniec 
będzie krótszym łukiem okręgu
Na łuku
wybieramy punkt
różny od
i
Punkt
leży na prostej
i spełnia równość
Punkt
leży na prostej
i spełnia warunek
Wreszcie punkt
jest środkiem odcinka
i przez
oznaczamy prostą
Dowieść, że wszystkie otrzymane w ten sposób proste
(dla różnych punktów
) mają punkt wspólny.
Jest oczywiste, że prosta
przechodzi przez punkt
Okrąg opisany na trójkącie
przechodzi przez punkty
i
ponadto
więc prosta
jest styczna do okręgu
analogicznie prosta
Położenie punktu
nie zależy zatem od wyboru punktu 
będzie jednym z boków wielokąta środkowosymetrycznego
Przez
oznaczmy wielokąt
przesunięty o wektor
Wówczas wielokąt
łatwo rozciąć na równoległoboki, a wielokąt
ma środek symetrii i o dwa boki mniej niż wielokąt 
trójkąta prostokątnego
został dowolnie wybrany punkt
Symetralna odcinka
przecina przeciwprostokątną
w punkcie
Punkt
jest symetryczny do
względem środka
odcinka
Punkt
jest rzutem prostokątnym punktu
na prostą
Udowodnić, że
leży na dwusiecznej kąta 

i
są równoramienne. Przyjmijmy oznaczenia:
; zatem
Środek odcinka
leży bliżej punktu
niż punktu
wobec czego punkt
leży między
i
; w takim razie
Rachunek kątów w trójkącie
pokazuje, że 
trójkąt
jest równoramienny, więc
Uzyskujemy równość
z której wynika, że czworokąt
ma okrąg opisany. Skoro
punkt
jest środkiem łuku
tego okręgu; a to znaczy, że półprosta
połowi kąt
To teza zadania.
gdzie
jest liczbą nieparzystą, podzielono na części, z których każda jest parzystym prostokątem lub kwadratem
Znaleźć najmniejszą możliwą liczbę kwadratów
uzyskanych w takim podziale.
na
kwadratów jednostkowych, zwanych dalej polami, i wyróżnijmy pola znajdujące się na przecięciach wierszy i kolumn o parzystych numerach. Takich pól jest 
a więc o polu
zawiera dokładnie
wyróżnionych pól. Wobec tego łączne pole części podziału będących parzystymi prostokątami jest równe co najwyżej
Łączne pole kwadratów jednostkowych jest zatem równe co najmniej
skąd wniosek, że jest co najmniej tyle takich kwadratów.
kwadratów jednostkowych, jest możliwy - wystarczy wyciąć kwadrat o boku
a pozostałą część podzielić na kwadraty jednostkowe.
-kąta foremnego oznaczono przez
niekoniecznie w tej kolejności. Udowodnić, że łamana zamknięta
zawiera parę odcinków równoległych.
oraz oznaczmy przez
resztę przyporządkowaną wierzchołkowi 
wtedy i tylko wtedy, gdy
Przypuśćmy nie wprost, że liczby
dają parami różne reszty przy dzieleniu przez
Wówczas ich suma daje resztę

przekątnych
-kąta foremnego przecina się w jednym punkcie, który nie jest wierzchołkiem tego wielokąta. Wykazać, że jest jego środkiem.
przekątnych. Ponieważ pozostałych
przekątnych ją przecina, więc po obu stronach rozważanej przekątnej znajduje się po
wierzchołków wielokąta. Stąd wniosek, że ta przekątna łączy przeciwległe wierzchołki
-kąta foremnego, więc przechodzi przez jego środek.
wpisany w okrąg
Okrąg
jest styczny do odcinków
i
oraz do okręgu
w punkcie
Okrąg
zaś jest dopisany do trójkąta
i styczny do boku
w punkcie
Wykazać, że 

i promieniu
z symetrią względem dwusiecznej kąta
Przekształcenie to zamienia półproste
i
oraz prostą
z okręgiem
W takim razie okrąg
przejdzie na okrąg styczny do prostej
i półprostych
i
czyli na okrąg
Stąd wniosek, że obrazem punktu
jest punkt
Półprosta
przejdzie więc na półprostą
a skoro inwersja zachowuje kąty, to 
jest środkiem okręgu wpisanego w trójkąt
zaś
jest okręgiem opisanym na tym trójkącie. Okrąg
styczny do odcinków
jest styczny do okręgu
w punkcie
a
jest środkiem tego łuku
okręgu
na którym leży punkt
Wykazać, że punkty
są współliniowe.
to punkty
i
pokrywają się i punkty
leżą na dwusiecznej
Dalej zakładamy, że
Wówczas punkty
i
są różne, zaś proste
i
nie są równoległe. Rozważmy złożenie inwersji o środku
i promieniu
z symetrią względem dwusiecznej kąta
Przekształcenie to zamienia półproste
i
oraz prostą
z okręgiem
Tak jak w poprzednim zadaniu uzasadniamy, że obrazem okręgu
jest okrąg dopisany do trójkąta
styczny do boku
w punkcie
który jest obrazem punktu
w tym przekształceniu. Ponieważ
jest dwusieczną kąta zewnętrznego przy wierzchołku
trójkąta
to proste
i
są prostopadłe. W takim razie obrazem punktu
jest punkt
przecięcia prostej
(która jest swoim własnym obrazem) z prostą
(która jest obrazem okręgu
). Niech
będzie obrazem punktu
Wtedy z definicji inwersji mamy

(bo inwersja zachowuje kąty) otrzymujemy, że trójkąty
i
są podobne. W takim razie
Ponieważ
to mamy

jest dwusieczną kąta zewnętrznego przy wierzchołku
trójkąta
więc
jest środkiem okręgu dopisanego do trójkąta
W takim razie
co wraz z równością
(bo
) oznacza, że punkty
i
leżą na jednym okręgu. To zaś jest równoważne z tym, że punkty
są współliniowe.
jest wpisany w trójkąt
Okrąg
styczny do okręgu opisanego na trójkącie
jest styczny do odcinków
i
odpowiednio w punktach
i
Wykazać, że punkt
leży na odcinku 

to połowa obwodu trójkąta
to miara kąta
zaś
to promień okręgu wpisanego w trójkąt
Inwersja o środku
i promieniu
złożona z symetrią względem dwusiecznej kąta
przeprowadza okrąg
na okrąg dopisany do trójkąta
styczny do boku
w punkcie
a punkty
i
odpowiednio na punkty
i
Ponieważ
i
to
prowadzi do wniosku, że
Z drugiej strony z definicji inwersji mamy


i prostopadła do prostej
przecina boki
i
odpowiednio w punktach
i
Skoro
to odległość punktu
od prostej
jest równa
skąd wniosek, że
czyli
Analogicznie uzasadnimy, że
więc punkt
leży na odcinku 
jest wpisany w okrąg
Punkty
są środkami łuków
niezawierających pozostałych wierzchołków trójkąta. Punkty
są symetryczne do punktów
odpowiednio względem boków
Wykazać, że punkty
oraz ortocentrum trójkąta
leżą na jednym okręgu.
i
będą spodkami wysokości trójkąta
poprowadzonymi odpowiednio z wierzchołków
Ponieważ na czworokątach
i
można opisać okręgi, to

i promieniu
złożoną z symetrią środkową względem punktu
Obrazami punktów
są zatem punkty
Ponieważ
leżą na jednym okręgu, który w rozważanym przekształceniu przechodzi na prostą
Obrazem punktu
jest punkt
przecięcia prostych
i
Analogicznie stwierdzamy, że w tym przekształceniu punkt
przechodzi na punkt
przecięcia prostych
i
a punkt
przechodzi na punkt
przecięcia prostych
i 
leżą na jednej prostej. Stosując twierdzenie Menelausa dla trójkąta
widzimy, że wystarczy wykazać, że

widzimy, że

co kończy rozwiązanie.
wpisany w trójkąt
jest styczny do boku
w punkcie
Okrąg
jest styczny do półprostych
i
oraz jest styczny zewnętrznie w punkcie
do okręgu opisanego na trójkącie
Wykazać, że 
o podstawach
i
jest wpisany w okrąg
Okrąg
jest styczny do odcinków
i
oraz jest styczny wewnętrznie do okręgu
w punkcie
Okrąg wpisany w trójkąt
jest styczny do odcinka
w punkcie
Dowieść, że punkty
leżą na jednej prostej.