Przeskocz do treści

Delta mi!

Mała Delta

Oczywiste?

Wiktor Bartol

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: grudzień 2004
  • Publikacja elektroniczna: 14-02-2011
  • Autor: Wiktor Bartol
    Afiliacja: Instytut Matematyki, Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego

Nierzadko zbywamy kandydatów na twierdzenia matematyczne niemal pogardliwym określeniem: oczywiste! Liczba math jest większa od math Oczywiste! Środek okręgu opisanego na trójkącie leży wewnątrz trójkąta? Oczywiste!

Warto takie oczywistości weryfikować. Zróbmy to na przykładzie starego, ale wciąż pouczającego zadania. Wyobraźmy sobie, że udało nam się otoczyć Ziemię ściśle przylegającym do równika sznurem. Sznur będzie miał, rzecz jasna, długość równika, czyli około 40 000 000 m.

Podobnie oplećmy sznurem pomarańczę wokół jej równika. Potrzebny będzie do tego sznur o długości mniej więcej 0,30 m.

A teraz do każdego z tych dwóch sznurów dodajmy po jednym metrze. Sznury przestaną przylegać do Ziemi i pomarańczy, pod każdym z nich powstanie luka. Która z tych dwóch luk będzie szersza i o ile?

obrazek

Zanim rzucimy niedbałe oczywiście, między sznurem a pomarańczą, zajmijmy się prostymi obliczeniami. Musimy odpowiedzieć na pytanie, o ile zwiększy się promień okręgu, gdy powiększymy jego obwód o 1.

Niech math oznacza promień okręgu przed powiększeniem, a  math – promień po powiększeniu obwodu. Wtedy

display-math

a więc

display-math

To znaczy, że powiększenie obwodu okręgu o 1 powoduje wydłużenie promienia o  math… niezależnie od pierwotnego promienia okręgu! Luka między sznurem a Ziemią, wynikła z powiększenia długości sznura o  math jego pierwotnej długości, jest taka sama, jak luka powstała z wydłużenia sznura otaczającego pomarańczę o  math jego pierwotnej długości! Oczywiste?

Zachęcam Czytelnika do sprawdzenia równie oczywistego przekonania, że liczba math jest niewymierna. Bo przecież musi być, prawda?