Okrąg Apoloniusza»Zadanie 4
o zadaniu...
- Zadanie olimpijskie: XXXVI OM
- Zadanie pochodzi z artykułu Okrąg Apoloniusza
- Publikacja w Delcie: styczeń 2013
- Publikacja elektroniczna: 01-01-2013
- Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (83 KB)
Punkty
i
nie należą do płaszczyzny
Wyznacz
zbiór wszystkich punktów
o tej własności, że proste
i
tworzą z płaszczyzną
równe kąty.

oznaczają odpowiednio rzuty punktów
na
płaszczyznę
Dla punktu
różnego od
i
równość
zachodzi wtedy i tylko
wtedy, gdy trójkąty prostokątne
i
są podobne.
Równoważnie,
Jeśli
to
punkty
o żądanej własności tworzą okrąg Apoloniusza dla
punktów
i stałej
Jakie jest rozwiązanie, gdy
Czy możliwe, by
miara kąta wewnętrznego przy wierzchołku
jest większa od
oraz zachodzi równość
Punkt
jest symetryczny do punktu
względem prostej
Udowodnij, że

i
leżą na okręgu Apoloniusza dla punktów
i stałej
Z symetrii względem prostej
punkt
też na nim leży (
i
są równe, więc
jest dwusieczną kąta
Jednocześnie
jest też dwusieczną kąta
(własność z początku artykułu,
w którym
Na boku
tego prostokąta skonstruuj takie punkty
i
aby
środka boku
i stałej 2.

przecina boki
i
czworokąta
wypukłego
w punktach
oraz
(patrz rysunek 3). Wykaż, że na czworokącie
można opisać
okrąg wtedy i tylko wtedy, gdy suma długości łuków
i
jest równa sumie długości łuków
i
Z faktu
wnioskujemy, że
jest równy różnicy kątów wpisanych
w okrąg
i opartych na łukach
oraz
Podobnie
jest równy różnicy kątów wpisanych opartych na łukach
oraz
jest równy różnicy kątów wpisanych opartych
na łukach
i
i
jest równy różnicy
kątów wpisanych opartych na łukach
i
Oznaczmy przez
długość łuku
Zatem teza zadania zachodzi wtedy
i tylko wtedy, gdy

mają dokładnie jeden punkt
wspólny
i przecinają się parami jeszcze w punktach
i
Udowodnić, że okrąg wyznaczony przez punkty
i
również ma promień długości

;
;
odpowiednio przez
Niech
będzie takim punktem, że
jest rombem. Zauważmy,
że czworokąty
są rombami
o boku długości
Wobec tego
a z definicji
punktu
zachodzi
więc
Ponieważ
są to odcinki długości
to także
jest rombem
o boku długości
Zatem
czyli punkty
leżą na okręgu o środku w punkcie
i promieniu

odcinka pomiędzy punktami styczności
i
ma jednakową potęgę
względem każdego
z okręgów, więc leży na ich osi potęgowej.
wpisany w czworokąt
jest
styczny do boków
odpowiednio w punktach
Proste
i
przecinają się w punkcie
Wykaż, że proste
i
są prostopadłe.

oraz
Prosta
jest
styczna do
bo
Stąd
leży na osi potęgowej
i
Ponadto

także leży na osi potęgowej
i
Oś potęgowa
okręgów
i
jest prostopadła do prostej
łączącej ich środki.
są współśrodkowe. Wykaż, że nie istnieje taki
punkt
że
oraz punkty
leżące w nierównych
odległościach od środka tego okręgu. Udowodnij, że wspólne cięciwy
okręgu
z okręgami przechodzącymi przez punkty
i
leżą na prostych mających jeden punkt wspólny.

i
przecinają się w punktach
i
; promienie
i
nie są prostopadłe. Okrąg opisany na
trójkącie
przecina te dwa okręgi w punktach
i
(różnych od
) oraz przecina prostą
w punkcie
(różnym od
). Dowieść, że okrąg opisany na trójkącie
ma środek w punkcie

opisany na trójkącie
nie jest styczny do żadnego
z dwóch danych okręgów (bo je przecina w punktach różnych od
).
Zatem żaden z odcinków
nie jest jego średnicą;
w takim razie żaden z kątów
nie jest prosty. Stąd
wniosek, że żaden z punktów
nie leży na prostej
wobec czego prosta
nie przechodzi przez punkt
wpisany w okrąg
Wysokość poprowadzona z wierzchołka
lub jej przedłużenie,
przecina okrąg
ponownie w punkcie
Ortocentrum trójkąta
leży w punkcie symetrycznym do
względem prostej
– czyli w punkcie
względem boków
i
także leżą na okręgu
; oznaczmy je odpowiednio przez
i
(żaden z nich nie pokrywa się z
bo punkt
nie leży na prostej
).
jest symetryczny do
więc
Ostatnia równość mówi, że
jest punktem okręgu o środku
przechodzącego przez
i
Skoro zaś leży na okręgu
i nie pokrywa się z
musi się pokrywać z
lub
; ustalmy oznaczenia (
) tak, że
Analogicznie stwierdzamy,
że
Tak więc
To znaczy, że punkty
leżą
na okręgu o środku

i
, styczne zewnętrznie w punkcie
, są
styczne do prostej
w punktach
i
odpowiednio.
Prosta
przecina okrąg
w punkcie
różnym
od
. Udowodnić, że proste
i
są prostopadłe.

okręgów
i
przechodzącą przez punkt
. Przecina ona prostą
w punkcie
Ponieważ
więc trójkąt
jest
prostokątny. Wobec tego
jest średnicą okręgu
jako cięciwa,
na której oparty jest kąt prosty
a średnica okręgu jest
prostopadła do stycznej w swoim końcu.
są rozłączne zewnętrznie. Te dwie styczne do
i
, które nie rozdzielają tych okręgów, przecinają się w punkcie
. Analogicznie definiujemy punkty
i
Wykaż, że
punkty
są współliniowe.

są na jednej prostej, to
też na niej są.
Załóżmy więc, że środki okręgów nie są współliniowe. Płaszczyznę
zawierającą dane okręgi oznaczmy przez
Niech punkty
wszystkie leżą po jednej stronie płaszczyzny
tak, że dla każdego i
rzutem punktu
na
jest
oraz
. Punkty
nie są współliniowe, bo
nie są. Niech
będzie
płaszczyzną wyznaczoną przez
Nie jest ona równoległa do
,
bo ri są różne. Zatem
i
przecinają się wzdłuż pewnej
prostej.
i
są jednokładne względem
, więc
Stąd punkty
są współliniowe, czyli punkt
leży na płaszczyźnie
Leży też na
, więc należy
do ich wspólnej prostej. Analogicznie należą do niej punkty
i
co kończy dowód.

i
są rozłączne zewnętrznie i wpisane w kąt
o wierzchołku
. Okrąg
jest styczny zewnętrznie do okręgów
i
odpowiednio w punktach
i
Udowodnij,
że punkty
są współliniowe.
i
takie, że
oraz
. Jednokładność
jest prosta oraz
, więc jej środkiem musi być punkt
.
Leży on zatem na prostej
.

są rozłączne zewnętrznie. Te dwie styczne do
i
, które nie rozdzielają tych okręgów, przecinają się
w punkcie
Analogicznie definiujemy punkty
i
Wykaż, że punkty
są współliniowe.
,
i
są środkami jednokładności
,
i
takich, że
,
oraz
. Złożenie
to jednokładność
prosta i
Stąd jej środkiem, który
na mocy twierdzenia musi leżeć na prostej
, jest na mocy faktu
punkt
oraz punkt
leżący na tym okręgu.
Cięciwa
przecina odcinek
w punkcie
różnym od
punktu
Wykaż, że

i promieniu
(czyli wewnętrznie
styczny do danego) – mamy wtedy
Prościej już chyba
nie można.