W krzywym zwierciadle»Zadanie 2
o zadaniu...
- Zadanie olimpijskie: XLVIII Olimpiada Matematyczna
- Zadanie pochodzi z artykułu W krzywym zwierciadle
- Publikacja w Delcie: maj 2013
- Publikacja elektroniczna: 30-04-2013
- Artykuł źródłowy w wersji do druku [application/pdf]: (68 KB)
Okrąg o środku w punkcie
i wpisany w czworokąt wypukły
jest styczny do boków
odpowiednio
w punktach
Proste
i
przecinają
się w punkcie
Wykaż, że proste
i
są
prostopadłe.

w inwersji względem danego okręgu
jest okrąg przechodzący przez środek inwersji
i przez stałe
punkty
i
Leży na nim też punkt
bo
punkt
leży na prostej
Średnicą tego okręgu jest
ponieważ kąty
i
są proste, stąd także
więc
Z definicji inwersji
punkty
są współliniowe, co kończy dowód.


przy oznaczeniach jak na rysunku. Proste
i
są stałe
przy tej inwersji. Obrazem każdego z okręgów, przechodzącego przez środek
inwersji, jest prosta równoległa odpowiednio do
lub
(okrąg
styczny do prostej
lub
mieści się w półpłaszczyźnie przez
nią wyznaczonej, więc jego obraz też, rysunek obok). Zatem obrazami
kolorowych punktów są wierzchołki prostokąta. Leżą one na okręgu
nieprzechodzącym przez środek inwersji (bo środek ten jest wewnątrz
prostokąta), więc także przed inwersją kolorowe punkty leżą na jednym
okręgu.
i
jest styczny zewnętrznie
do każdego z rozłącznych okręgów
i
Wykaż, że punkty
styczności leżą na jednym okręgu.
okręgi wpisane w trójkąty
i
są styczne. Wykaż, że ich punkty styczności
z bokami czworokąta leżą na jednym okręgu.

i
leżą odpowiednio na bokach
i
kwadratu
o boku 1, przy czym
Udowodnij, że
wokół środka. Obrazem trójkąta
jest trójkąt
zatem
Analogicznie
Stąd
i
leżą odpowiednio na bokach
i
kwadratu
o boku 1, przy czym
Wykaż, że

wokół wierzchołka
niech
będzie obrazem punktu
Wtedy
zatem
więc
bo trójkąty te mają
dodatkowo wspólny bok
Stąd
i
leżą odpowiednio na bokach
i
kwadratu
o boku 1, przy czym obwód
trójkąta
równy jest 2. Wyznacz miarę kąta
i
leżą odpowiednio na bokach
i
kwadratu
o boku 1, przy czym
Wykaż, że
i
leżą odpowiednio na bokach
i
kwadratu
o boku 1, przy czym
Oblicz wysokość trójkąta
poprowadzoną
z wierzchołka
Wysokości tych
trójkątów poprowadzone z wierzchołka
są więc obie równe
czyli 1.
i
leżą odpowiednio na bokach
i
kwadratu
o boku 1, przy czym
Proste
i
przecinają przekątną
odpowiednio w punktach
i
Proste
i
przecinają się w punkcie
Wykaż, że proste
i
są prostopadłe.

leżą na jednym okręgu, bo
i punkty
leżą po tej samej stronie prostej
Kąt
jest
prosty, więc
jest średnicą tego okręgu. Stąd
zatem
jest wysokością trójkąta
Analogicznie
jest
wysokością tego trójkąta, więc
to jego ortocentrum. Wobec tego
jako trzecia wysokość, jest prostopadła do
i
leżą odpowiednio na bokach
i
kwadratu
o boku 1, przy czym prosta
jest styczna do okręgu o środku
i promieniu 1. Proste
i
przecinają przekątną
odpowiednio w punktach
i
Udowodnij, że punkty
leżą na
jednym okręgu.

będzie punktem styczności prostej
do danego
okręgu. Wtedy
oraz
zatem
oraz
Stąd
i
leżą na okręgu o średnicy
Leży na nim też punkt
bo
i
leżą odpowiednio na bokach
i
kwadratu
o boku 1, przy czym
Punkt
to rzut punktu
na prostą
Wykaż, że

wokół środka. Obrazem punktu
jest
taki punkt
na boku
że
Obrazem
prostej
jest prosta
jest ona prostopadła do
więc
zawiera punkt
Opiszmy okrąg na prostokącie
jego
średnicą jest
Punkt
leży na tym okręgu, ponieważ kąt
jest prosty. Średnicą okręgu jest także
więc również
kąt
jest prosty.
i
Znajdź inwersję przekształcającą
na
i
będą rozłącznymi okręgami, takimi że
leży we wnętrzu
Rysujemy okrąg
styczny
zewnętrznie do
i wewnętrznie do
Następnie rysujemy okrąg
styczny zewnętrznie do
i
oraz wewnętrznie do
itd. Jeżeli po skończonej liczbie kroków ostatni okrąg będzie styczny
zewnętrznie do
to mówimy, że okręgi
tworzą
łańcuch Steinera okręgów
i
Wykaż, że jeżeli istnieje
łańcuch Steinera okręgów
i
to jest to niezależne od
położenia pierwszego okręgu
i dwa rozłączne okręgi
i
Narysuj
okrąg styczny do
i prostopadły do okręgów
i
i skali
z jednokładnością o środku
i skali
jest
jednokładnością o środku na prostej
obrano punkt
taki że
gdzie
Wyznaczyć długość boku trójkąta

oraz punkt
Zauważmy, że
Tak więc
i w szczególności
Trójkąt
jest równoboczny, więc
Z założeń wynika, iż
czyli
Stosując twierdzenie kosinusów
do trójkąta
uzyskujemy
i
(mające wspólny wierzchołek
) oraz punkty
i
takie
że
i
(jako kąty
skierowane). Wykazać, że trójkąt
jest równoboczny.

Zauważmy, że
czyli
Stąd w szczególności
Na podstawie założeń (
oraz
) trójkąty
i
są przystające.
Tak więc
czyli
jest zatem równoboczny.
Rozważamy wszystkie takie
trójkąty równoboczne
że punkty
są punktami
wewnętrznymi odcinków
Dowieść, że
środki ciężkości wszystkich rozważanych trójkątów leżą na jednym
okręgu.

spełniający warunki zadania. Niech
będzie jego środkiem ciężkości. Zauważmy, że bok
jest
widziany z punktu
pod kątem
a więc
leży
na okręgu opisanym na trójkącie równobocznym zbudowanym zewnętrznie
na boku
Analogicznie
i
leżą na okręgach
opisanych na trójkątach równobocznych zbudowanych odpowiednio
na bokach
i
kolejne środki tych okręgów.
Z twierdzenia Napoleona (patrz np. Delta 6/2004) wynika, że trójkąt
jest równoboczny. Niech
oznacza jego środek
ciężkości. Proste
(jako dwusieczne kątów
wewnętrzych trójkąta
) przecinają w połowie krótsze łuki
narysowanych okręgów. Środki tych
łuków oznaczmy kolejno przez
Zauważmy,
że
jest równoboczny
i jego środkiem ciężkości jest punkt
Pozostaje wykazać, iż
leży na okręgu opisanym na trójkącie
W tym celu,
ponieważ
należą odpowiednio do prostych
wystarczy zauważyć, że
nie jest punktem
wewnętrznym trójkąta
W przeciwnym razie, boki trójkąta
są widziane z punktu
pod kątem
a więc
Wtedy punkt
leży na zewnątrz okręgów opisanych
na „dobudowanych” na początku trójkątach równobocznych. Oznacza to, że
każdy z kątów
ma miarę mniejszą od
co jest niemożliwe.
i
trójkąta
są jednocześnie bokami
kwadratów
i
(leżących na zewnątrz trójkąta
). Punkty
i
są odpowiednio środkami odcinków
i
a
i
środkami kwadratów
i
Wykazać, że czworokąt
jest
kwadratem.

będące złożeniem dwóch
obrotów o kąt
wokół punktów
i
Na podstawie
jest symetrią środkową względem punktu
takiego
że
Z drugiej strony zauważmy,
że
symetrii
pokrywa się ze środkiem
odcinka
W szczególności
jest równoramiennym
trójkątem prostokątnym. Rozważając analogicznie złożenie obrotów
dowodzimy, że
jest również równoramiennym
trójkątem prostokątnym. Tak więc czworokąt
jest kwadratem.