James Peebles tworzył w latach sześćdziesiątych podstawy współczesnej kosmologii fizycznej. Jego prace dotyczyły znaczenia odkrytego wtedy właśnie kosmicznego promieniowania tła, z których można było wnioskować o bardzo wczesnych etapach ewolucji wszechświata. W latach osiemdziesiątych Peebles przywrócił do łask wprowadzoną przez Einsteina i następnie odrzuconą tzw. stałą kosmologiczną, która funkcjonuje teraz najczęściej pod nazwą "ciemnej energii" i jest odpowiedzialna między innymi za odkryte pod koniec lat dziewięćdziesiątych przyspieszanie ekspansji wszechświata.

Michel Mayor i Didier Queloz w 1995 zaobserwowali pierwszą planetę okrążającą inną gwiazdę niż Słońce. Była to obserwacja pośrednia - o istnieniu planety świadczyły cykliczne przesunięcia widma obserwowanej gwiazdy, którą w tym wypadku była 51 Pegasi, czyli jedna z gwiazd gwiazdozbioru Pegaza. Odkrycie to potwierdziło, że tak jak podejrzewano, inne gwiazdy też mają układy planetarne. Od tamtej pory odkryto podobnymi metodami tysiące planet krążących wokół innych gwiazd.

Trzy lata przed okryciem Mayora i Queloza, polski astronom Aleksander Wolszczan odkrył planety krążące wokół pulsara i były to pierwsze planety pozasłoneczne, o czym Komitet Noblowski wspomina w uzasadnieniu przyznania nagrody. Planety odkryte przez Wolszczana krążyły jednak nie wokół gwiazdy typu słonecznego, a właśnie pulsara i zostały odkryte inną metodą niż planeta Mayora i Queloza. Wolszczan obserwował minimalne zmiany w okresie z jaką pulsar wysyłał swój sygnał. Metoda ta nie ma zastosowania do poszukiwania planet wokół gwiazd podobnych do Słońca, których znalezienie, zdaniem komitetu, było trudniejsze, niż wykrycie planet wokół pulsara.