Niebo jak własna kieszeń
Niebo w kwietniu (2018)
Nastał kwiecień, a zatem wiosna w pełni, a dodatkowo - po zmianie czasu na letni - Słońce zachodzi około godziny 20 i wznosi się w południe na ponad pozostając na nieboskłonie przez prawie 15 godzin. Zatem na obserwacje nocnego nieba, a zwłaszcza słabszych obiektów, pozostaje coraz mniej czasu.
Wśród planet Układu Słonecznego ostatnie dwie z nich, Uran i Neptun, znajdą się zbyt blisko Słońca i znikną w jego blasku. Neptun przeszedł przez koniunkcję ze Słońcem na początku marca, natomiast Uran zrobi to samo w drugiej połowie kwietnia. Następnie obie planety wyjdą na niebo poranne, lecz niekorzystne nachylenie ekliptyki do widnokręgu o tej porze doby i jasne tło nieba sprawi, że na dobre warunki obserwacyjne obu planet trzeba zaczekać do połowy lipca, gdy nocne niebo odpowiednio się ściemni i wzniosą się one wyżej ponad linię horyzontu.
Jak pisałem miesiąc temu, planeta Merkury pod koniec kwietnia znajdzie się w maksymalnej elongacji zachodniej wynoszącej Jednak mimo tego na dużych północnych szerokościach geograficznych planeta zginie w zorzy porannej. Bardzo dobrze widoczne są natomiast pozostałe cztery planety Układu Słonecznego. Wenus w trakcie miesiąca przemierzy na niebie dystans ponad przecinając cały gwiazdozbiór Barana, 24 kwietnia mijając Plejady i kończąc miesiąc niecałe na północny zachód od Aldebarana, na zachód od pary gwiazd 4. wielkości i Tauri, wznosząc się godzinę po zmierzchu na wysokość wyraźnie ponad Do końca kwietnia Wenus oddali się od Słońca na (widać od razu, co oznacza korzystne wieczorem i niekorzystne rano nachylenie ekliptyki do widnokręgu), lecz wygląd tarczy planety zmieni się bardzo niewiele: jasność nadal wyniesie średnica 11". Troszeczkę spadnie faza, do 89%. 17 kwietnia Wenus minie Księżyc w wieku niecałych 2 dni i fazie 4%. Wieczorem oba ciała oddzieli dystans 6,5 stopnia.
Następna po Wenus na nieboskłonie pojawi się planeta Jowisz, zbliżająca się do majowej opozycji. Początkowo Jowisz wzejdzie niecałe 2 godziny po Wenus, ale już w trzeciej dekadzie kwietnia obie planety będzie można dostrzec o tej samej porze, choć nie jednocześnie, ponieważ znajdą się one po przeciwnych stronach widnokręgu, i - przenosząc wzrok z jednej planety na drugą - trzeba sporo przekręcić głowę. Do końca miesiąca Jowisz zbliży się do gwiazdy Zuben Elgenubi ( Lib) na odległość Jednocześnie blask planety urośnie do natomiast średnica tarczy zwiększy się do 45". W kwietniu Jowisza czekają dwa spotkania ze Srebrnym Globem: najpierw 3 kwietnia wieczorem Księżyc w fazie 87% znajdzie się 4,5 stopnia na lewo od Jowisza; drugi raz 30 kwietnia Księżyc prawie w pełni przejdzie na północ od niego.
W drugiej części nocy coraz wyżej nad widnokręgiem wznoszą się planety Mars i Saturn. Obie planety zaczną miesiąc efektownie, od bliskiego spotkania. 2 kwietnia Mars zbliży się na mniej niż stopnia do Saturna, pojawiając się razem z nim na nieboskłonie przed godziną 3 i górując o wschodzie Słońca. Potem Czerwona Planeta powędruje na wschód i do końca kwietnia oddali się od Saturna na prawie Ale nadal o świcie obie planety będą bliskie południka centralnego.
Obie planety zbliżają się do opozycji. Pierwszy przez nią przejdzie Saturn pod koniec czerwca, a następnie Mars - dokładnie miesiąc później. W związku z tym Saturn - jak przystało na planetę zewnętrzną -18 kwietnia zmieni kierunek swojego ruchu wśród gwiazd na wsteczny i przez cały miesiąc przesunie się o mniej niż 0,5 stopnia. Dzięki temu przez tak samo długi czas łatwa do odnalezienia będzie świecąca z jasnością gromada kulista M22, znajdująca się w kwietniu i maju niecałe 100' na południe i południowy wschód od planety z pierścieniami. Jeszcze bliżej M22 przejdzie Mars. 2 kwietnia, podczas koniunkcji z Saturnem, gromada znajdzie się tylko 22' na południe od Czerwonej Planety. W kwietniu jasność Saturna urośnie do ale średnica tarczy utrzyma się na poziomie 17". W tym samym czasie blask Marsa zwiększy się do średnica jego tarczy urośnie do 11", nie zmieni się przy tym faza, która pozostanie na poziomie 88%. Obie planety spotkają się z Księżycem w dniach 7 i 8 kwietnia. Najpierw Księżyc w fazie 61% dotrze na na zachód od Saturna (Mars znajdzie się dalej), dobę później faza Srebrnego Globu spadnie do 52%, a tym razem bliżej Księżyca znajdzie się Mars, zaś same planety oddzieli dystans
Mars, jako najbliższa Ziemi planeta zewnętrzna, porusza się ruchem wstecznym najkrócej, tylko od miesiąca przed do miesiąca po opozycji. Za to w tym czasie pokonuje największy dystans, około 10,5 stopnia. Saturn, poruszając się ruchem wstecznym przez 4,5 miesiąca przesunie się o 4 stopnie mniej. Jowisz podczas ruchu wstecznego, trwającego 4 miesiące, pokonuje odległość niewiele mniejszą od Marsa, niecałe Uran na ruch wsteczny przeznacza 5 miesięcy, pokonując zaś Neptun w ciągu ponad półrocznego ruchu wstecznego przesuwa się o niecałe
Księżyc zacznie miesiąc od pełni w gwiazdozbiorze Panny, 8 kwietnia przejdzie przez ostatnią kwadrę, 16 kwietnia przez nów, 22 przez I kwadrę i 30 ponownie przez pełnię. Po drodze zakryje kilka gwiazd o jasnościach od 3 do 5 magnitudo. W nocy z 3 na 4 kwietnia dojdzie do zakrycia gwiazdy 4. wielkości Lib, przy fazie Księżyca 87%. Niestety, w Polsce Srebrny Glob wzejdzie, już ją zasłaniając i około 23:15 da się dostrzec tylko odkrycie, lecz kilka godzin później Księżyc dotrze do położonej dalej gwiazdy 5. wielkości Lib. Gwiazda zniknie za księżycową tarczą od około godziny 3:30 do 4:45.
4 i 5 dni później Księżyc zakryje trzy dość jasne gwiazdy Strzelca. 7 kwietnia dojdzie do powtórki: jaśniejsza, świecąca blaskiem gwiazda Sgr wzejdzie około godziny 1:45, już zakryta przez Księżyc w fazie 62%. Do jej odkrycia trzeba poczekać mniej więcej godzinę. Tuż po tym za księżycową tarczą zniknie gwiazda 5. wielkości 15 Sgr. W tym przypadku Polskę przetnie północna granica zjawiska i do zakrycia dojdzie na południe od linii Gorzów Wlkp. - Częstochowa - Tarnów - Krosno. Dobę później faza naturalnego satelity Ziemi spadnie do 52%, a tej nocy Księżyc zakryje gwiazdę 3. wielkości Albaldiah ( Sgr). Zjawisko potrwa od 4:30 do 5:50.
Kwiecień to miesiąc, w którym co roku promieniuje rój meteorów Lirydów. Radiant roju znajduje się na południowy zachód od Wegi, a jego maksimum spodziewane jest około 22 kwietnia. Prognozuje się wtedy około 20 meteorów na godzinę. W tym roku w obserwacjach przeszkodzi Księżyc w fazie lecz zajdzie on około godziny 1:30 i potem przez 2,5 godziny meteory powinny być bardzo dobrze widoczne. Zwłaszcza że ich radiant wzniesie się do tego czasu na prawie
W tym miesiącu maksimum swojej jasności osiąga miryda R Leo. Jej okres zmian blasku to 310 dni, a podczas maksimum może pojaśnieć do nawet R Leo jest łatwa do odnalezienia, gdyż znajduje się na zachód od jasnej gwiazdy Regulus. Dodatkowo wyróżnia się ona wyraźnie czerwoną barwą. R Leo góruje około godziny 21.