Niebo jak własna kieszeń

Niebo w listopadzie

W połowie miesiąca, a dokładniej 14 XI, będzie można zaobserwować wspomnianą w poprzednim odcinku "super-pełnię" Księżyca. Nasz naturalny satelita znajdzie się wtedy w odległości zaledwie 356 509 kilometrów od Ziemi i będzie to jego największe zbliżenie w okresie od 1990 do 2020 roku. Stworzy to zatem wyjątkową okazję do wykonania zdjęć i obserwacji struktur znajdujących się na Księżycu.

orzystając z listopadowego wyjątkowego usytuowania Księżyca, warto zwrócić uwagę na ciała niebieskie, do których zbliży się nasz satelita w swojej wędrówce po nocnym niebie. Już kolejnej nocy (15 XI) po "super Księżycu", najjaśniejsza gwiazda konstelacji Byka, Aldebaran, znajdzie się w odległości $○ 0,4$ na południe od Księżyca. Aldebaran to oddalona o około 67 lat świetlnych od Ziemi gwiazda podwójna, świecąca z jasnością $|0,85m,$ widoczna zaraz po zmroku.

Przyglądając się tym rejonom nieba, warto też zwrócić uwagę na gromadę Hiady. Jest to bardzo jasna (około $0,5m$ ) gromada otwarta zawierająca ponad 300 widocznych gołym okiem gwiazd. Znajduje się w gwiazdozbiorze Byka. Szukając jej warto pamiętać, że Hiady wraz z Aldebaranem tworzą na niebie charakterystyczny kształt podobny do litery "V", a gromadę, ze względu na jej imponujące rozmiary, łatwiej obserwować lornetką lub lunetką niż przez teleskop.

W noc 19 XI w odległości ok $4,3○$ na północ od Księżyca, znaleźć będzie można gromadę otwartą Messier 44, nazywaną także M44, Żłóbek lub Pszczółka. Messier 44 znany był już starożytnym Grekom i Rzymianom. Gromady można szukać w gwiazdozbiorze Raka, a dzięki jasności $|3,7m$ możliwe są obserwacje nieuzbrojonym okiem kilku najjaśniejszych gwiazd. Za pomocą lornetki zauważyć można kilkanaście obiektów, natomiast niewielkim teleskopem nawet kilkadziesiąt - Galileusz podczas swoich pionierskich obserwacji zarejestrował około 40 obiektów.

W drugiej połowie nocy 21 XI w odległości około $○ 1,3 |$ na północ od Księżyca pojawi się układ podwójny gwiazd nazywany Regulusem. Jest to najjaśniejszy obiekt (jasność około $1,36m |$ ) z konstelacji Lwa. Regulus, a dokładniej jego dominujący składnik, tak jak nasze Słońce jest gwiazdą będącą na ciągu głównym, czyli na tym etapie ewolucji, w którym wyświecana przez niego energia powstaje z najbardziej popularnej (wśród gwiazd) przemiany chemicznej spalania wodoru w hel. Regulus jest kilkukrotnie większy niż nasze Słońce i świeci ponad 150 razy jaśniej niż ono.

25 XI tuż przed świtem w okolicach Księżyca ( $1,9 | ○$ na północ) zauważymy Jowisza o jasności $1,76−m.$ W jego towarzystwie wypatrzeć będzie można obiekty z gwiazdozbioru Panny, w szczególności zlokalizowaną tuż pod Jowiszem Spikę, świecącą z jasnością $m |0,95 .$

Listopad jest miesiącem, w którym warto rozpocząć lub kontynuować październikowe obserwacje planety karłowatej (4) Westa. Jasność odkrytego przez H.W. Olbersa w 1807 roku obiektu wyniesie w listopadzie około $|7,5m,$ a szukać go należy w gwiazdozbiorze Raka.