Prosto z nieba
Planeta-mikrosoczewka
Liczba znanych planet poza Układem Słonecznym przekracza 1000. W większości przypadków odkryto je, korzystając z pomiarów prędkości radialnych składników (analiza ruchu linii widmowych) lub poprzez analizę zaćmień (tzw. tranzyt, czyli przejście planety przed tarczą gwiazdy). Istnieje wszakże trzeci, bardziej subtelny sposób stwierdzenia, czy wokół danej gwiazdy krąży planeta: mikrosoczewkowanie grawitacyjne...

W tym przypadku światło odległej gwiazdy jest skupiane w polu
grawitacyjnym soczewki – układu gwiazda-planeta – a z kształtu i tempa zmian
jasności otrzymuje się informacje na temat planety. Dotychczas odkryto
w ten sposób około 20 planet. Jednej z nich poświęcimy więcej uwagi,
ponieważ wszystko wskazuje na to, że jest to pierwsza mikrosoczewkowana
planeta, która znajduje się w ekosferze swojej gwiazdy, tj. w odległości
przyjaznej życiu. Odkrycie opublikowali przedstawiciele wielu grup
badawczych, w tym polskiego OGLE. Układ MOA-2011-BLG-293Lb, o którym
mowa, jest również pierwszym układem planetarnym o potwierdzonym
położeniu w centralnym zgrubieniu Galaktyki (odległość od Ziemi
kpc). Obserwacje teleskopu Kecka, wyposażonego w lustra
z adaptywną optyką znacznie poprawiające dokładność obserwacji,
umożliwiły pomiar masy gwiazdy
oraz masy planety
kilkakrotnie masywniejszej od Jowisza,
Dane
sugerują, że układ jest bardzo rzadkim przypadkiem gazowej planety
orbitującej blisko (
AU) karła późnego typu gwiazdowego G lub M,
podobnego do Słońca. Badacze oszacowali prawdopodobieństwo różnych
konfiguracji orbitalnych planety – z dużym prawdopodobieństwem
znajduje się ona dostatecznie blisko, by warunki, takie jak ilość światła
słonecznego, były zbliżone do ziemskich. Sama planeta nie ma zapewne
stałej powierzchni i jest podobna do Jowisza, ale może mieć skaliste
księżyce, na których w sprzyjających okolicznościach mogło rozwinąć się
życie.