Przeskocz do treści

Delta mi!

Prosto z nieba

Planeta-mikrosoczewka

Michał Bejger

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: kwiecień 2014
  • Publikacja elektroniczna: 31-03-2014

Liczba znanych planet poza Układem Słonecznym przekracza 1000. W większości przypadków odkryto je, korzystając z pomiarów prędkości radialnych składników (analiza ruchu linii widmowych) lub poprzez analizę zaćmień (tzw. tranzyt, czyli przejście planety przed tarczą gwiazdy). Istnieje wszakże trzeci, bardziej subtelny sposób stwierdzenia, czy wokół danej gwiazdy krąży planeta: mikrosoczewkowanie grawitacyjne...

obrazek

W tym przypadku światło odległej gwiazdy jest skupiane w polu grawitacyjnym soczewki – układu gwiazda-planeta – a z kształtu i tempa zmian jasności otrzymuje się informacje na temat planety. Dotychczas odkryto w ten sposób około 20 planet. Jednej z nich poświęcimy więcej uwagi, ponieważ wszystko wskazuje na to, że jest to pierwsza mikrosoczewkowana planeta, która znajduje się w ekosferze swojej gwiazdy, tj. w odległości przyjaznej życiu. Odkrycie opublikowali przedstawiciele wielu grup badawczych, w tym polskiego OGLE. Układ MOA-2011-BLG-293Lb, o którym mowa, jest również pierwszym układem planetarnym o potwierdzonym położeniu w centralnym zgrubieniu Galaktyki (odległość od Ziemi math kpc). Obserwacje teleskopu Kecka, wyposażonego w lustra z adaptywną optyką znacznie poprawiające dokładność obserwacji, umożliwiły pomiar masy gwiazdy math  oraz masy planety kilkakrotnie masywniejszej od Jowisza, math  Dane sugerują, że układ jest bardzo rzadkim przypadkiem gazowej planety orbitującej blisko ( math AU) karła późnego typu gwiazdowego G lub M, podobnego do Słońca. Badacze oszacowali prawdopodobieństwo różnych konfiguracji orbitalnych planety – z dużym prawdopodobieństwem znajduje się ona dostatecznie blisko, by warunki, takie jak ilość światła słonecznego, były zbliżone do ziemskich. Sama planeta nie ma zapewne stałej powierzchni i jest podobna do Jowisza, ale może mieć skaliste księżyce, na których w sprzyjających okolicznościach mogło rozwinąć się życie.