Przeskocz do treści

Delta mi!

Niebo jak własna kieszeń

Niebo w grudniu

Michał Bejger

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: grudzień 2013
  • Publikacja elektroniczna: 01-12-2013

Baran (łac. Aries) jest jednym ze słabiej rozpoznawalnych gwiazdozbiorów zodiakalnych. W grudniowe wieczory znajduje się ponad południowo-zachodnim horyzontem, na zachód od Byka i Oriona; dla orientacji, można kierować się położonym ponad Baranem, a bliżej bieguna gwiazdozbiorem Kasjopei.

obrazek

Gwiazdozbiór Barana. Mapa nieba we współrzędnych równikowych; rozmiary gwiazd odzwierciedlają ich jasności w wielkościach gwiazdowych. [Mapkę nieba wykonano na podstawie mapy IAU/magazynu Sky & Telescope (Roger Sinnott & Rick Fienberg).]

Gwiazdozbiór Barana. Mapa nieba we współrzędnych równikowych; rozmiary gwiazd odzwierciedlają ich jasności w wielkościach gwiazdowych. [Mapkę nieba wykonano na podstawie mapy IAU/magazynu Sky & Telescope (Roger Sinnott & Rick Fienberg).]

Trzy najjaśniejsze gwiazdy Barana, math (Hamal, Głowa Barana, math), wraz z  math (Sheratan, math ) i  math (Mesartim, math) wyznaczającymi jeden z rogów tworzą charakterystyczny asteryzm. math Arietis jest w rzeczywistości układem podwójnym zbadanym po raz pierwszy przez Roberta Hooke’a, który interesował się także obserwacjami teleskopowymi; niektóre źródła przypisują mu pierwsze obserwacje Wielkiej Czerwonej Plamy na Jowiszu, ubiegł go jednak Giovanni Domenico Cassini (1665).

Historycznie w gwiazdozbiorze Barana przecinały się ekliptyka (droga Słońca na niebie) z równikiem niebieskim (rzutem równika ziemskiego na nieboskłon). W punkcie przecięcia, zwanym punktem Barana Aries, znajduje się Słońce w momencie równonocy wiosennej. Z powodu precesji osi Ziemi punkt Barana przesunął się do gwiazdozbioru Ryb; okres precesji, rok platoński, wynosi około 25800 lat.

Deszcz Geminid (maks. 13 -14 XII, 120 zjawisk/h, radiant w gwiazdozbiorze Bliźniąt) wypada w tym roku blisko pełni Księżyca (17 XII; nów 3 XII). Przy okazji obserwacji meteorów można także podziwiać znajdującego się w Bliźniętach Jowisza math  O wiele słabsze Ursydy (radiant w Małej Niedźwiedzicy), o maksimum zaraz po przesileniu zimowym (21 XII), będą, niestety, także słabiej widoczne z powodu jasnego Księżyca. Długa noc pozwala na poranne obserwacje Saturna math  znajdującego się w gwiazdozbiorze Wagi. 1 XII rano nastąpi spotkanie Saturna, Merkurego math i Księżyca. Mars math  jest również widoczny rano w gwiazdozbiorze Panny, natomiast Wenus znajduje się po wschodniej stronie Słońca (Strzelec, jasność 15 XII około math ).