Przeskocz do treści

Delta mi!

Niebo jak własna kieszeń

Niebo w listopadzie

Michał Bejger

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: listopad 2013
  • Publikacja elektroniczna: 01-11-2013

W listopadzie do porannego wstawania zachęca możliwość obserwacji komety C/2012 S1 (ISON), odkrytej przez V. Nevskiego i A. Novichonoka we wrześniu 2012 przy użyciu teleskopu International Scientific Optical Network. Jest to jedna z bardziej ekscytujących komet tego roku; po raz pi

obrazek

Gwiazdozbiór Panny. Mapa nieba we współrzędnych równikowych; rozmiary gwiazd odzwierciedlają ich jasności w wielkościach gwiazdowych. Znaczniki na ekliptyce przedstawiają przybliżoną pozycję komety C/2012 S1 (ISON, Nevski–Novichonok). [Mapkę nieba wykonano na podstawie mapy IAU/magazynu Sky & Telescope (Roger Sinnott & Rick Fienberg).]

Gwiazdozbiór Panny. Mapa nieba we współrzędnych równikowych; rozmiary gwiazd odzwierciedlają ich jasności w wielkościach gwiazdowych. Znaczniki na ekliptyce przedstawiają przybliżoną pozycję komety C/2012 S1 (ISON, Nevski–Novichonok). [Mapkę nieba wykonano na podstawie mapy IAU/magazynu Sky & Telescope (Roger Sinnott & Rick Fienberg).]

Jeśli przetrwa przysłoneczne przejście, będzie ponownie widoczna w połowie stycznia 2014 roku. Przy okazji obserwacji komety można też zapoznać się z widocznym na wschodnim nieboskłonie gwiazdozbiorem Panny (łac. Virgo), przez który przechodzi trajektoria C/2012 S1; jak większość obiektów tego typu, kometa porusza się blisko ekliptyki. W pierwszej połowie miesiąca C/2012 S1, przekraczająca właśnie granicę między Panną a Lwem, będzie zbyt słaba do obserwacji gołym okiem, ale już 18 XI rano znajdzie się bardzo blisko math Virginis (Spica, math ), z jasnością około math  W trzeciej dekadzie jej odległość do Słońca zmaleje na tyle, że kometa pojaśnieje do około math (Jak zawsze przy obserwacjach obiektów okołosłonecznych wskazana jest ostrożność!) Sam gwiazdozbiór Panny także stanowi ciekawy obiekt obserwacji. Wspomniana wcześniej Spica tworzy z najjaśniejszą gwiazdą Wolarza oraz dyszlem Wielkiego Wozu przydatny do orientacji na niebie łuk. Po zachodniej stronie tego łuku znajduje się obecnie planetka Vesta math Również w tej okolicy, przy granicy z Warkoczem Bereniki można przez teleskop dostrzec wiele obiektów głębokiego nieba należących do lokalnej grupy galaktyk w Pannie, np. eliptyczne galaktyki M84 i M87. Nieco poniżej Spiki znajduje się bardzo ładna spiralna galaktyka Sombrero (M104).

Niektóre planety znajdują się po zachodniej stronie Słońca, można je zatem obserwować rano, wraz z kometą: Mars math  przebywa w gwiazdozbiorze Lwa. Merkury przekroczy 18 XI granicę Panna–Waga, by 26 XI spotkać się z Saturnem math  Bardzo jasnego Jowisza math trudno przegapić obok Polluksa w gwiazdozbiorze Bliźniąt, natomiast Wenus jest od początku listopada w Strzelcu i pod koniec miesiąca osiągnie math  Z kolei 3 XI nastąpi dość rzadkie zjawisko hybrydowego zaćmienia Słońca, widoczne na Atlantyku i w centralnej Afryce; dla obserwatorów na pewnym obszarze będzie ono wyglądało jak zaćmienie całkowite, reszta zobaczy tylko zaćmienie obrączkowe (jedynie math zaćmień to zaćmienia hybrydowe, co wiąże się z odpowiednią odległością Księżyc–Ziemia).