Niebo jak własna kieszeń
Niebo we wrześniu
Koniec lata i początek jesieni (moment równonocy jesiennej 22 IX o godzinie 22.44) wykorzystamy do obserwacji gwiazdozbioru Koziorożca (łac. Capricornus, skąd zapewne pochodzi swojski cap). Od czasów antyku, a nawet wcześniejszych, bo sięgających ery brązu, ten obszar nieba utożsamiany jest w wielu kulturach z postacią kozła z rybim ogonem.

Gwiazdozbiór Koziorożca. Mapa nieba we współrzędnych równikowych; rozmiary gwiazd odzwierciedlają ich jasności w wielkościach gwiazdowych. [Mapkę nieba wykonano na podstawie mapy IAU/magazynu Sky & Telescope (Roger Sinnott & Rick Fienberg).]
Okoliczne gwiazdozbiory są także związane z wodą: Wodnik, Ryby, Ryba
Południowa, Wieloryb i rzeka Erydan, do której być może, według greckiej
mitologii, salwował się ucieczką leśny bożek Pan: częściowa zamiana w rybę
pozwoliła mu uniknąć gniewu potwora Tyfona. Konstelacja ta jest drugą od
końca pod względem jasności, po Raku położonym dokładnie po drugiej
stronie nieba, i najmniejszą z zodiakalnych gwiazdozbiorów; zawiera tylko
jedną gwiazdę jaśniejszą od
:
Capricorni, Deneb Algedi
(Ogon Kozła), która jest gwiazdą zaćmieniową typu
Lyrae. Zarówno
Rak, jak i Koziorożec są związane ze zwrotnikami, tzn. miejscami na
powierzchni Ziemi, nad którymi Słońce „zawraca” w swym rocznym
ruchu na niebie. Zwrotnik Koziorożca to równoleżnik o szerokości
geograficznej równej nachyleniu osi obrotu Ziemi do płaszczyzny orbity,
położony po południowej stronie równika. Jeśli w dniu
przesilenia zimowego znajdziemy się np. na Madagaskarze, to w południe
Słońce będzie tam dokładnie w zenicie (co prawda z powodu precesji osi rotacji
Ziemi Słońce w momencie przesilenia znajduje się w gwiazdozbiorze Strzelca,
ale tradycyjna nazwa pozostała).
We wrześniu możemy liczyć na średnio aktywne Piscydy (maks. 20 IX,
radiant w pobliżu punktu Barana w gwiazdozbiorze Ryb) oraz Wrześniowe
Perseidy (maks. 8 IX). Wieczorni obserwatorzy planet powinni skierować swe
przyrządy optyczne w stronę gwiazdozbioru Panny (Wenus,
) oraz
Wagi (Saturn,
). Zapowiadają się dwie ciekawe koniunkcje: 8
IX Księżyc w postaci cienkiego sierpa przejdzie w odległości około
od Wenus, a 18 IX nastąpi koniunkcja Wenus i Saturna (odległość
około
), oba spotkania widoczne, oczywiście, wieczorem. Rano można
natomiast zobaczyć Marsa
w gwiazdozbiorze Raka, a także
Jowisza
widocznego w drugiej połowie nocy w gwiazdozbiorze
Bliźniąt. Księżyc znajdzie się dokładnie naprzeciwko Słońca 19 IX, a w nowiu
5 IX.