Przeskocz do treści

Delta mi!

Niebo jak własna kieszeń

Niebo w listopadzie

Michał Bejger

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: listopad 2012
  • Publikacja elektroniczna: 01-11-2012

Psy Gończe (łac. Canes Venatici) są niewielkim gwiazdozbiorem widocznym na listopadowym niebie po północy, w okolicy Lwa i Wielkiej Niedźwiedzicy.

obrazek

Mapkę nieba wykonano na podstawie mapy IAU/magazynu Sky & Telescope (Roger Sinnott & Rick Fienberg).

Gwiazdozbiór Psów Gończych. Mapa nieba we współrzędnych równikowych; rozmiary gwiazd odzwierciedlają ich jasności w wielkościach gwiazdowych.

Mapkę nieba wykonano na podstawie mapy IAU/magazynu Sky & Telescope (Roger Sinnott & Rick Fienberg).

Gwiazdozbiór Psów Gończych. Mapa nieba we współrzędnych równikowych; rozmiary gwiazd odzwierciedlają ich jasności w wielkościach gwiazdowych.

W starożytności jasne gwiazdy Psów Gończych stanowiły część tego ostatniego gwiazdozbioru. Kilka następujących po sobie pomyłek w tłumaczeniu map nieba sprawiło, że zaczęto przypisywać towarzystwo Psów Gończych znajdującemu się nieco niżej na niebie Wolarzowi – „kropkę nad i” postawił w XVII wieku Jan Heweliusz, wyodrębniając je jako pełnoprawny gwiazdozbiór oraz nadając imiona Asterion (gwiazdka) i Chara (radość), odpowiednio, północnemu i południowemu psu. Chara to również nazwa drugiej co do jasności gwiazdy tej konstelacji, math Canum Venaticorum math ; najjaśniejszą gwiazdą Psów Gończych jest natomiast math– Cor Caroli (serce Karola, math  ), prototyp gwiazd zmiennych typu math  Canum Venaticorum, która nazwę swą zawdzięcza Edmundowi Halleyowi, pragnącemu w ten sposób uczcić jednego z angielskich królów dynastii Stuartów (Karola I lub Karola II Stuarta). Mimo niewielkiego rozmiaru konstelacja zawiera aż pięć obiektów Messiera, w tym galaktyki Wir (M51) oraz Słonecznik (M63), obie związane grawitacyjnie w tej samej lokalnej grupie galaktyk.

28 listopada nastąpi półcieniowe (tzn. takie, gdy Księżyc przesuwa się w stożku półcienia Ziemi) zaćmienie Księżyca oraz całkowite zaćmienie Słońca, niewidoczne, niestety, w Polsce (obszar dobrej widoczności to południowy Pacyfik, Australia i Nowa Zelandia). Nów Księżyca przypada 13., fortunnie dla obserwatorów roju Leonidów, których maksimum wystąpi 17. (radiant we Lwie) – rój ów charakteryzuje się dużą prędkością meteorów, a związany jest z powracającą co 33 lata w okolice Słońca kometą Tempela–Tuttle’a. Wieczorami będzie można podziwiać Jowisza math w gwiazdozbiorze Byka, oraz – przez lornetkę – prawie niewidocznego gołym okiem Urana ( math  w Rybach); Mars w gwiazdozbiorze Strzelca math  zachodzi prawie równocześnie ze Słońcem. Pozostałe planety, Wenus math  oraz Saturn math , znajdują się obecnie w gwiazdozbiorze Panny i są widoczne przed świtem.