Przeskocz do treści

Delta mi!

Epicka poezja i mroczne pierścienie

Michał Bejger

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: wrzesień 2012
  • Publikacja elektroniczna: 03-09-2012

Febe (gr. math Phoebe) jest dziewiątym co do wielkości księżycem Saturna – został on nazwany imieniem tytanidy z mitologii greckiej, utożsamianej czasami z Artemidą, boginią lasu i dzikich zwierząt. Febe jest satelitą o nieregularnym kształcie.

Z powodu niewielkiego rozmiaru (ok. 200 km), na mocy ustaleń Międzynarodowej Unii Astronomicznej, pomimo greckiego imienia, formalnie należy do tzw. grupy nordyckiej, tworzonej przez mniejsze i bardziej odległe od Saturna księżyce, takie jak Aegir, Bestla czy Ymir. Ów nazewniczy zbieg okoliczności wywołuje, przynajmniej u mnie, poetyckie skojarzenia: z powodu nieidealnego kształtu Febe nie przynależy do „świata greckiego” klasycznych kulistych księżyców, a jej oddalenie od macierzystej planety (ok. 200 promieni Saturna) przywodzi na myśl wycieczkę w dzicz północnych puszczy... Febe była także pierwszym celem badawczym misji Cassini napotkanym w okolicach Saturna, przez co jest, jak na obiekt tak mizernych rozmiarów, bardzo dokładnie skatalogowana. Niezawodni kartografowie Unii Astronomicznej wybrali w tym celu imiona występujące w micie opisującym wyprawę Jazona i Argonautów po złote runo, co z pewnością powinno kojarzyć się ze śmiałą i pełną niebezpieczeństw misją sondy Cassini.

Podobnie do innych księżyców Saturna, Febe opiekuje się jednym z pierścieni, ogromnym, ale odkrytym całkiem niedawno, bo dopiero w 2009 r., przez podczerwony teleskop Spitzer. Pierścień Febe składa się z drobinek pyłu powstałego z uderzeń mikrometeorytów o powierzchnię księżyca i jest praktycznie niewidoczny z Ziemi, chociaż jego rozmiary kątowe to około math  łuku – dwa razy więcej niż widoma średnica ziemskiego Księżyca! Pasuje to poniekąd do innego faktu na temat Febe, której imię tłumaczy się z greckiego jako jasna lub promienna – jej albedo, czyli stosunek ilości światła odbitego do padającego, jest bardzo małe (0,06, podobnie jak asfalt) i drastycznie różne od innych satelitów Saturna, które odbijają praktycznie całe padające światło, jak np. Enceladus o albedo 0,99.