Niebo jak własna kieszeń
Niebo w czerwcu
W czerwcu przyjrzymy się jednemu ze słabiej widocznych gwiazdozbiorów letniego nieba, Liskowi (łac. Vulpecula). Wytyczony przez Jana Heweliusza pomiędzy Lutnią, Orłem a Łabędziem (w środku Trójkąta Letniego, którego wierzchołkami są Wega, Altair i Deneb) i przedstawiany pierwotnie jako lisek z gęsią w pysku (łac. Vulpecula et Anser).

Na pamiątkę wielkiej wyobraźni gdańskiego astronoma – zauważyć
takie szczegóły wśród gwiazd czwartej wielkości i słabszych to nie
lada osiągnięcie – najjaśniejsza gwiazda Liska (
Vulpeculae,
mag) zwana jest czasami Gęsią (Anser). W gwiazdozbiorze Liska
znajduje się kilka obiektów niewidocznych gołym okiem, ale szczególnie
godnych uwagi, wśród nich pierwszy pulsar, PSR B
odkryty
w 1967 r. przez Jocelyn Bell (okres obrotu wokół osi
s). Tuż obok
niego znajduje się historycznie pierwszy pulsar milisekundowy, przez wiele lat
najszybciej rotujący znany pulsar, PSR B
(okres obrotu
ms, czyli 641 razy na sekundę!). Oprócz pulsarów, zaznaczonych
na mapie gwiazdkami, Lisek zawiera również mgławicę planetarną Hantle
(obiekt Messiera M27), którą można z łatwością zaobserwować przez
lornetkę (
mag). Wewnątrz mgławicy (obłoku kolorowego
zjonizowanego gazu) znajduje się biały karzeł – wypalone węglowo-tlenowe jądro
czerwonego olbrzyma, którego odrzucona w trakcie ewolucji otoczka to
właśnie M27.
W trakcie pełni Księżyca 4 czerwca nastąpi jego częściowe zaćmienie, widoczne na Pacyfiku, w Australii i Azji; nów przewidziano na 19 czerwca. Czerwcowe roje meteorów to: niezbyt „szybkie”, a więc miłe do obserwacji Bootydy o radiancie w gwiazdozbiorze Wolarza i maksimum przypadającym na koniec miesiąca, a także Arietydy, które z powodu dość małej odległości radiantu (Baran) od Słońca są czasem widoczne w ciągu dnia. Głównym wydarzeniem czerwca jest jednak bezdyskusyjnie przejście planety Wenus
przed tarczą Słońca – bardzo rzadkie zdarzenie (następne dopiero w 2117 r.), które w Polsce będzie widoczne częściowo w trakcie wschodu Słońca 6 czerwca (idealne warunki do obserwacji całego tranzytu panować będą za to na Pacyfiku, np. we francuskiej Polinezji na wyspie Tahiti, gdzie w 1769 r. analogiczne zjawisko obserwował kapitan Cook).
Czerwiec to, oczywiście, także miesiąc przesilenia letniego, które w tym roku wypada 21., zaraz po północy (o pierwszej 9). Wszelkiej pomyślności w Noc Kupały!