Przeskocz do treści

Delta mi!

Niebo jak własna kieszeń

Niebo w czerwcu

Michał Bejger

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: czerwiec 2012
  • Publikacja elektroniczna: 02-06-2012

W czerwcu przyjrzymy się jednemu ze słabiej widocznych gwiazdozbiorów letniego nieba, Liskowi (łac. Vulpecula). Wytyczony przez Jana Heweliusza pomiędzy Lutnią, Orłem a Łabędziem (w środku Trójkąta Letniego, którego wierzchołkami są Wega, Altair i Deneb) i przedstawiany pierwotnie jako lisek z gęsią w pysku (łac. Vulpecula et Anser).

obrazek

Na pamiątkę wielkiej wyobraźni gdańskiego astronoma – zauważyć takie szczegóły wśród gwiazd czwartej wielkości i słabszych to nie lada osiągnięcie – najjaśniejsza gwiazda Liska ( math Vulpeculae, math mag) zwana jest czasami Gęsią (Anser). W gwiazdozbiorze Liska znajduje się kilka obiektów niewidocznych gołym okiem, ale szczególnie godnych uwagi, wśród nich pierwszy pulsar, PSR B math odkryty w 1967 r. przez Jocelyn Bell (okres obrotu wokół osi math s). Tuż obok niego znajduje się historycznie pierwszy pulsar milisekundowy, przez wiele lat najszybciej rotujący znany pulsar, PSR B math (okres obrotu math ms, czyli 641 razy na sekundę!). Oprócz pulsarów, zaznaczonych na mapie gwiazdkami, Lisek zawiera również mgławicę planetarną Hantle (obiekt Messiera M27), którą można z łatwością zaobserwować przez lornetkę ( math mag). Wewnątrz mgławicy (obłoku kolorowego zjonizowanego gazu) znajduje się biały karzeł – wypalone węglowo-tlenowe jądro czerwonego olbrzyma, którego odrzucona w trakcie ewolucji otoczka to właśnie M27.

W trakcie pełni Księżyca 4 czerwca nastąpi jego częściowe zaćmienie, widoczne na Pacyfiku, w Australii i Azji; nów przewidziano na 19 czerwca. Czerwcowe roje meteorów to: niezbyt „szybkie”, a więc miłe do obserwacji Bootydy o radiancie w gwiazdozbiorze Wolarza i maksimum przypadającym na koniec miesiąca, a także Arietydy, które z powodu dość małej odległości radiantu (Baran) od Słońca są czasem widoczne w ciągu dnia. Głównym wydarzeniem czerwca jest jednak bezdyskusyjnie przejście planety Wenus

przed tarczą Słońca – bardzo rzadkie zdarzenie (następne dopiero w 2117 r.), które w Polsce będzie widoczne częściowo w trakcie wschodu Słońca 6 czerwca (idealne warunki do obserwacji całego tranzytu panować będą za to na Pacyfiku, np. we francuskiej Polinezji na wyspie Tahiti, gdzie w 1769 r. analogiczne zjawisko obserwował kapitan Cook).

Czerwiec to, oczywiście, także miesiąc przesilenia letniego, które w tym roku wypada 21., zaraz po północy (o pierwszej 9). Wszelkiej pomyślności w Noc Kupały!