Komunikat: LIV Olimpiada Astronomiczna
Wybór zadań
Druga seria zadań zawodów I stopnia
Zadanie 1. Przyjmując, że po orbicie keplerowskiej, w ruchu obiegowym wokół Słońca porusza się środek masy układu Ziemia-Księżyc (barycentrum), oblicz ekstremalne wartości, jakie może przyjmować odległość pomiędzy środkiem Ziemi i środkiem Słońca. W rozwiązaniu przyjmij, że orbity Księżyca i Ziemi są współpłaszczyznowe. Potrzebne dane liczbowe wyszukaj samodzielnie.
Zadanie 2. Jasność obserwowana gwiazdy zmiennej zaćmieniowej
przyjmuje wartości z przedziału:
Krzywa jasności
tej gwiazdy wykazuje płaskie dna, a wszystkie minima jasności mają taką
samą głębokość. Zakładając, że gwiazdy są kuliste, a zaćmienia gwiazd
zachodzą centralnie, oblicz, jaki procent czasu trwania dowolnego zaćmienia
zajmuje płaskie dno.
Zadania zawodów II stopnia
Zadanie 3.
Główną część systemu nawigacyjnego GPS (Global Positioning System)
stanowią satelity obiegające Ziemię po okręgach nachylonych do płaszczyzny
równika pod kątem
Okres obiegu każdego satelity wynosi
pół doby gwiazdowej:
Jak długo, podczas jednego obiegu,
satelita tego systemu może przebywać nad horyzontem astronomicznym dla
obserwatora znajdującego się na ziemskim biegunie i na jaką maksymalną
wysokość
kątową może się tam wznieść ponad horyzont? W rozwiązaniu pomiń
wpływ oddziaływań perturbacyjnych i spłaszczenie Ziemi oraz przyjmij jako
dodatkowe dane liczbowe: promień Ziemi
i wartość
drugiej prędkości kosmicznej
Zadanie 4. Odkrywanie planet jest tym łatwiejsze, im planeta ma krótszy
okres obiegu oraz im mniej masywna jest jej macierzysta gwiazda. Wiedząc,
że dla gwiazd ciągu głównego zachodzi przybliżona proporcjonalność:
gdzie
jest masą, a
– mocą promieniowania gwiazdy, określ, jakiego zakresu okresów
obiegu i odległości od macierzystej gwiazdy należy spodziewać się
w przypadku planet obiegających gwiazdy o masach mniejszych od masy
Słońca, a więc gwiazdy w zakresie od
do jednej masy Słońca,
a ilość energii
docierającej od gwiazdy w jednostce czasu do jednostkowej powierzchni
planety (prostopadłej do kierunku padania promieni) jest równa stałej
słonecznej na Ziemi. Potrzebne dane liczbowe dotyczące uniwersalnych
stałych i parametrów Układu Słonecznego wyszukaj samodzielnie.
Zadania zawodów III stopnia
Zadanie 5. Pływy oraz perturbacje powodują zmianę elementów orbit:
Księżyca wokół Ziemi (Z-K) oraz Ziemi wokół Słońca (S-Z). Ponadto,
na skutek ewolucyjnych zmian Słońce zwiększa swój promień o
%
na miliard lat. W wyniku tych zmian warunki obserwacji całkowitych zaćmień
Słońca z powierzchni Ziemi również ulegają modyfikacjom. Przyjmując, że
mimośrody orbit oscylują w zakresach podanych w tabelce, a wielkie półosie
orbit i promień Słońca zwiekszają się liniowo w czasie, oblicz, kiedy nastąpi
ostatnie całkowite zaćmienie Słońca widoczne z powierzchni Ziemi.

Zadanie 6. W odległości odpowiadającej przesunięciu
ku czerwieni
zaobserwowano galaktykę o średnicy kątowej
Udało się również zmierzyć przesunięcie ku czerwieni
zewnętrznych fragmentów tej galaktyki. Różniło się ono od przesunięcia
średniego
o
Przyjmując, że różnica ta jest
spowodowana
ruchem wokół centrum, a oś obrotu galaktyki jest prostopadła do linii
widzenia, oblicz masę obserwowanej galaktyki. Zakładamy dodatkowo, że
rozkład materii jest w tej galaktyce sferycznie symetryczny, a ruch gwiazd jest
kołowy z prędkościami nierelatywistycznymi.
Końcowa klasyfikacja zawodów finałowych:
- 1.
- Maksymilian Sokołowski (Krosno),
- 2.
- Jakub Klencki (Łódź),
- 3.
- Eryk Lipka (Krosno),
- 4.
- Michał Glanowski (Wadowice),
- 5.
- Miłosz Jakubek (Kołobrzeg),
- 6.
- Dominik Suszalski (Częstochowa),
- 7.
- Filip Ficek (Kraków),
- 8.
- Michał K. Siłkowski (Suwałki),
- 9.
- Krzysztof Będkowski (Szczecin),
- 10.
- Przemysław Kuta (Tarnów),
- 11.
- Kacper Bucki (Kęty),
- 12.
- Jerzy Knopik (Łódź),
- 13.
- Aleksandra Hamanowicz (Toruń),
- 14.
- Rafał Białek (Słupsk),
- 15.
- Remigiusz Lewandowski (Siedlce),
- 16.
- Tomasz Młynarczyk (Kołobrzeg),
- 17.
- Piotr Kołaczek-Szymański (Szczecin),
- 18.
- Mieszko Rutkowski (Kraków),
- 19.
- Marcin Semczuk (Legnica),
- 20.
- Cezary Połuszejko (Białystok),
- 21.
- Ewelina Kucal (Radziejów),
- 22.
- Andrzej Szkudlarek (Szczecin),
- 23.
- Martyna Chruślińska (Szczecin),
- 24.
- Bruno Sarnowski (Łomża).
Strona internetowa Olimpiady Astronomicznej: http://www.planetarium.chorzow.net.pl/oa.htm