Prosto z nieba
Najcięższa gwiazda neutronowa

Wikipedia
Wieczorami, nisko na południowym niebie zauważymy gwiazdozbiór Skorpiona z charakterystycznym czerwonawym Antaresem, najjaśniejszą gwiazdą tej konstelacji (i szesnastą pod względem jasności na niebie). W tym samym gwiazdozbiorze, w odległości około 4000 lat świetlnych od Ziemi znajduje się także, niestety niewidoczny gołym okiem, układ podwójny białego karła i bardzo wyjątkowego pulsara, oznaczonego numerem PSR J1614-2230.
Pulsary radiowe są obserwacyjnym przejawem istnienia niezwykle gęstych
(średnia gęstość większa od gęstości jądrowej,
), zdolnych
szybko rotować (obecny rekord to
), silnie magnetycznych (
–
), a jednocześnie niewielkich (porównywalnych
z rozmiarem miasta) obiektów o masach rzędu masy Słońca (zwykle około
), zwanych gwiazdami neutronowymi.
Stosunkowo niewielkie pole magnetyczne pulsara J1614-2230,
, oraz
duża częstość rotacji,
świadczą o jego przynależności do
grupy pulsarów milisekundowych, których pole magnetyczne zmalało
z początkowych
w trakcie akrecyjnego „rozkręcania” przez materię
spadającą z dysku w układzie podwójnym. Szczęśliwym zbiegiem
okoliczności oś orbity układu i kierunek „do obserwatora” tworzą kąt niemal
dokładnie równy
co w momentach zaćmień umożliwia
detekcję relatywistycznego opóźnienia pulsu przechodzącego w okolicy
zakrzywiającego przestrzeń towarzysza (efekt Shapiro). Wykorzystanie
ogólnej teorii względności pozwoliło na precyzyjny pomiar masy pulsara:
Wyjątkowo dokładny pomiar masy znacząco większej od
przeciętnej wartości
to niemały kłopot, ale i źródło ekscytacji
astrofizyków – przewidywania teoretyczne i wyniki eksperymentów
naziemnych sugerują istnienie egzotycznych cząstek (hiperonów, swobodnych
kwarków) we wnętrzach gwiazd neutronowych, uwzględnienie oddziaływań
tych cząstek w „przepisie na materię” prowadzi natomiast do drastycznego
obniżenia dopuszczalnej masy gwiazd. Jedynie „zwykłe” modele materii
złożonej z neutronów, protonów i elektronów, w których nie ma miejsca
na żadną egzotykę, nie są sprzeczne z istnieniem PSR J1614-2230. Mimo że
obecnie nadal nie wiemy, z czego składają się gwiazdy neutronowe, obserwacja
PSR J1614-2230 stanowi długo oczekiwany przełom w astrofizycznych badaniach
bardzo gęstej materii.