Przeskocz do treści

pierwsza strona

Wydanie Delty - lipiec 2018 r.

O powstawaniu pierwiastków

Michał Bejger

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: lipiec 2018
  • Publikacja elektroniczna: 30 czerwca 2018
  • Autor: Michał Bejger
    Notka biograficzna: Profesor Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN. Członek zespołu naukowego Virgo (Virgo-POLGRAW), który w lutym 2016 r. odkrył fale grawitacyjne.
  • Wersja do druku [application/pdf]: (109 KB)

Czy zastanawiasz się czasem, Czytelniku, skąd wziął się wodór | H 1 i tlen |8O powszechne w wodzie i powietrzu, wapń 20Ca wchodzący w skład kości, żelazo 26Fe we krwi, a także miedź |29Cu; neodym 60Nd; terb |65Tb; dysproz |66Dy; wolfram |74W; platyna 78Pt; złoto 79Au i dziesiątki innych metali "ziem rzadkich" niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszych smartfonów?

artykuły

Astronomia

  1. Astronomia Niebo jak własna kieszeń

    Niebo w lipcu (2018)

    Lipiec to pełnia lata. Często jest to najgorętszy, ale i najbardziej mokry miesiąc w całym roku. Zachmurzenie ma zazwyczaj charakter konwekcyjny, czyli w godzinach popołudniowych formują się chmury burzowe, które zanikają w pierwszej połowie nocy. Dlatego, mimo że noce są krótkie, są one pogodne. Niestety, ciepła noc oznacza, że powietrze silnie faluje, zakłócając obraz w teleskopach - im większe powiększenie, tym widok bardziej zdegradowany

Astrofizyka

  1. Astrofizyka

    O powstawaniu pierwiastków

    Czy zastanawiasz się czasem, Czytelniku, skąd wziął się wodór | H 1 i tlen |8O powszechne w wodzie i powietrzu, wapń 20Ca wchodzący w skład kości, żelazo 26Fe we krwi, a także miedź |29Cu; neodym 60Nd; terb |65Tb; dysproz |66Dy; wolfram |74W; platyna 78Pt; złoto 79Au i dziesiątki innych metali "ziem rzadkich" niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszych smartfonów?

  2. Astrofizyka Nowe pomysły

    Czuły zwiadowca

    Detekcja i analiza fal grawitacyjnych jest stosunkowo nowym sposobem obserwacji Wszechświata. Dotychczasowe fale, wykrywane już praktycznie regularnie przez interferometry LIGO (znajdujące się w Hanford w stanie Waszyngton oraz Livingston w stanie Luizjana) oraz Virgo (Cascina obok Pizy we Włoszech) powstały w ostatnich chwilach życia układów podwójnych czarnych dziur o masie gwiazdowej (masy rzędu 10M ), lub gwiazd neutronowych (masy około 1;5M )...

Fizyka

Termodynamika

  1. Termodynamika Aktualności (nie tylko) fizyczne

    Fizyka prachłodziarek

    Przez większą część historii ludzkości pożywienie było dobrem trudno dostępnym. Słodkie i dojrzałe owoce pojawiały się okresowo, a trzeba było o nie konkurować z innymi organizmami. Wiele zwierząt dostarczało cennego białka, ale białko owo miało tendencje do uciekania i trzeba się było za nim nabiegać. Co gorsza, raz pozyskane jedzenie zaczynało się bardzo szybko psuć i niełatwym zadaniem było jego konserwowanie, tak by mogło ono starczyć na dłużej, pomagając przeczekać okresy niedostatku.

Informatyka

  1. obrazek

    Informatyka

    Wyniki XXV Olimpiady Informatycznej 2017/2018

    W dniach 10-13 kwietnia 2018 r. w Warszawie odbyły się zawody finałowe jubileuszowej, XXV Olimpiady Informatycznej. Zostało do nich zakwalifikowanych 97 zawodników. W ciągu dwóch dni zawodów zawodnicy mieli do rozwiązania w sumie sześć zadań programistycznych ocenianych od 0 do 100 punktów.

Algorytmy

Matematyka

  1. obrazek

    Matematyka

    Wyniki XIII Olimpiady Matematycznej Juniorów (2018)

    W XIII Olimpiadzie Matematycznej Juniorów, adresowanej do uczniów gimnazjum oraz szkół podstawowych, wzięło udział 10473 uczniów z 1070 szkół. Do zawodów drugiego stopnia awansowało 1216 uczniów z 551 szkół, a do zawodów finałowych 127 uczniów z 69 szkół.

Analiza

  1. Analiza

    Niewąskie nierówności

    Nierówności między średnimi, a w szczególności nierówność między średnią arytmetyczną i geometryczną (oznaczana dalej A-G), to jedne z podstawowych narzędzi dowodowych w arsenale każdego olimpijczyka...

Gry, zagadki, paradoksy

Kryptologia

  1. Kryptologia Migawki informatyczne

    Kiedy możemy czuć się bezpieczni?

    Zawodowo zajmuję się kryptologią, czyli dziedziną nauki badającą różne aspekty bezpieczeństwa cyfrowego świata. Jest to nauka ścisła, czyli taka, w której królują stricte matematyczne rozumowania. Solą matematyki są, oczywiście, dowody. Również główne wyniki kryptologiczne to właśnie twierdzenia i ich dowody. A twierdzenie to para: założenie i teza. W kryptologii teza zwykle jest podobna: proponowany system jest bezpieczny. Ciekawym i ważnym pytaniem jest jednak wątpliwość: ale przy jakich założeniach?!

Rachunek prawdopodobieństwa

  1. Rachunek prawdopodobieństwa

    Ostatni Mohikanin

    Zacznijmy od następującego zadania: dwunastu Indian (dla ustalenia uwagi i zgrabności tytułu przyjmijmy, że pochodzą oni z plemienia Mohikanów) siedzi dookoła ogniska i pali fajkę pokoju. Procedura rozpoczyna się rzecz jasna od Wodza, który po zapaleniu rzuca zdobytą od bladych twarzy symetryczną monetą i w zależności od wyniku podaje fajkę na lewo albo na prawo. Kolejny Indianin robi to samo - pali faję, rzuca monetą i podaje dalej (fajkę, nie monetę). Nietrudno uwierzyć, że prędzej czy później fajka wpadnie w ręce ostatniego Indianina, który jej wcześniej nie palił (będzie to tytułowy ostatni Mohikanin)...

Statystyka

  1. Statystyka Deltoid

    Nieprawdopodobne!

    Zagadnienia związane z prawdopodobieństwem i statystyką bywają zaskakujące i nieintuicyjne. Zdarza się też często, że okazują się one znacznie łatwiejsze niż się na pierwszy rzut oka wydaje.

Teoria liczb

Różności

zadania


tematy

stałe rubryki

autorzy