Przeskocz do treści

Delta mi!

Z geometrii głębokiego interioru: kontinua nierozkładalne

Jerzy Mioduszewski

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: marzec 1981
  • Publikacja elektroniczna: 1 października 2018
  • Wersja do druku [application/pdf]: (2946 KB)

Jeszcze w r. 1908, pisząc o wspólnym brzegu dwu obszarów płaskich (z których jeden jest ograniczony), Schoenf1ies uważał, że można ten brzeg rozłożyć na dwa luki krzywe (przez luk krzywy rozumiał w tym przypadku kontinuum nie rozcinające płaszczyzny lub, co na jedno tu wychodzi, kontinuum rożne od całego brzegu). Był to błąd, który sprostował Brouwer w pracy Źur Analysis SitlIs"(Mathematische Annalen 68 (1910),422-434)...

obrazek

Rys. 1 Błąd Shoenflisa: wspólny brzeg tych obszarów (I i II) jest sumą dwu łuków krzywych | A ; okazuje się, że nie zawsze tak bywa

Rys. 1 Błąd Shoenflisa: wspólny brzeg tych obszarów (I i II) jest sumą dwu łuków krzywych | A ; okazuje się, że nie zawsze tak bywa

Przez analysis situs rozumiano wtedy topologie w klasycznym dla nas teraz zakresie, gdzie bada się te "własności utworów geometrycznych, które nie znikną, gdy utwory przekształcimy w dowolny sposób ciągły i jednoznaczny, czyli takich, które nie znikną po dowolnym wygięciu i rozciągnięciu bądź skurczeniu się figury (bez rozdarcia i bez zlepienia w jakimkolwiek miejscu)", jak o tym pisał Janiszewski w artykule "Topologja", str. 387-401, tomu I Poradnika dla samouków, Warszawa 1915. Rozprawa Schoenfliesa uważana jest dotąd za dzieło, które nadało kierunek topologii, chociaż Brouwer wyliczył w niej pięć błędów (była mowa o jednym), a o dwu stwierdzeniach wyrazili się jako o niepewnych.

Konstrukcja Brouwera dwu obszarów o wspólnym brzegu nie dającym się rozłożyć na dwa kontinua rożne od całości weszła do literatury i do folkloru matematycznego w anegdotycznej formie jezior Wady (od nazwiska autora pomysłu): znanej z pracy Yoneyamy (1917): "Wyobraźmy sobie wyspę, na niej jezioro i następujący program budowy kanałów nawadniających. Pierwszego dnia ma byc poprowadzony ślepo kończący się kanał wychodzący z jeziora tak, aby od każdego miejsca pozostawionego lądu było nie dalej niż 1 km do wody z jeziora (jak na rysunku po lewej; przez L1, oznaczone jest zakończenie kanału). Drugiego dnia ma być poprowadzony kanał wychodzący z morza, kończący się ślepo i prowadzony tak długo, aby od każdego miejsca pozostawionego lady było nie dalej niż 1/2 km do wody morskiej (rysunek po prawej; przez S2 oznaczone jest zakończenie kanału).

obrazek

Rys. 2 Jeziora Wady; rysunki z pracy Yoneyamy

Rys. 2 Jeziora Wady; rysunki z pracy Yoneyamy

  • Cały artykuł dostępny jest w wersji do druku [application/pdf]: (2946 KB)