Delta mi!

W latach czterdziestych ubiegłego wieku rząd w Londynie doszedł do wniosku, że do zaspokojenia potrzeb obliczeniowych całego Zjednoczonego Królestwa wystarczą jedynie dwa lub trzy komputery. Nieco ponad trzy dekady później, po niespełna pięciu latach oficjalnej działalności, firma z jabłuszkiem w logo zanotowała sprzedaż dwustutysięcznego komputera osobistego, co stanowiło jedynie kilkanaście procent ówczesnego rynku. Innymi słowy, postęp technologiczny sprawił, że w relatywnie krótkim czasie komputery zajmujące całe hale i ważące kilkadziesiąt ton uległy miniaturyzacji do skali pudełka na buty, przy jednoczesnym spadku ich ceny o kilka rzędów wielkości i wzroście mocy obliczeniowej. Tym samym urządzenia obliczeniowe zaczęły szturmem wdzierać się w różne aspekty naszego życia.

Internet to bez wątpienia jedno z najważniejszych osiągnięć ludzkości w XX wieku. Jest to ogromna sieć komputerów z całego świata, która umożliwia szybką komunikację. Co więcej, jest tak zaprojektowana, aby uzyskać bardzo dużą niezawodność. To znaczy, jeśli jakiś węzeł w sieci, jakiś kabel łączący pewne węzły, czy nawet spora część wszystkich węzłów i kabli, ulegnie awarii, to i tak reszta sieci będzie potrafiła się komunikować, znajdując ad hoc nowe ścieżki między nieuszkodzonymi węzłami.

Czym jest Bitcoin? Najkrótsza odpowiedź na to pytanie brzmi: kryptowalutą. Ale nie w takim sensie krypto-, jak w słowie kryptoreklama. Pierwszy człon tego terminu pochodzi od kryptologii, czyli nauki kojarzącej nam się głównie z szyframi i maszyną szyfrującą Enigma używaną przez Niemców podczas wojny. To właśnie twierdzenia i konstrukcje z tej dziedziny stoją za funkcjonowaniem i bezpieczeństwem Bitcoina.

Otworzyłem mój pierwszy numer Delty z marca 1979 roku. Czytam adres Redakcji: nazwa ulicy, numer budynku, numer pokoju, kod pocztowy, nazwa miasta. Nie podano e-maila ani strony www. Nawet nie ma numeru telefonu. Wtedy telefon (stacjonarny, bo o komórkach nikt nie słyszał) był w naszym kraju trudno osiągalnym dobrem luksusowym. Programy komputerowe pisało się na papierze i oddawało do wyperforowania na kartach lub taśmie, by po kilku dniach otrzymać wydruk z wynikami. Komputer widzieli nieliczni. Sieć komputerowa - taki termin jeszcze nie istniał w języku polskim.

Czy komputery potrafią myśleć? Ta kwestia nurtuje informatyków od ponad pół wieku. W 1950 roku angielski matematyk Alan Turing zadał podobne, ale bardziej precyzyjne pytanie. A mianowicie, czy komputer (lub program komputerowy) jest w stanie przekonać człowieka, że sam również jest istotą ludzką. Turing zaproponował wtedy następujący test (który dziś, na jego cześć, zwany jest testem Turinga). Jeśli człowiek-sędzia podczas rozmowy prowadzonej w języku naturalnym (ale za pośrednictwem pisma) równocześnie z człowiekiem oraz z programem komputerowym nie będzie w stanie stwierdzić, który z interlokutorów jest który – to taki program zalicza test Turinga.

Zapewne zdecydowana większość Czytelników ma skrzynkę poczty elektronicznej. Dostęp do skrzynki uzyskuje się przez podanie w specjalnym formularzu na stronie internetowej nazwy użytkownika i hasła. Te dane są następnie szyfrowane i wysyłane do serwera pocztowego, który porównuje je z umieszczonymi na nim wzorcami. Tak, w dużym uproszczeniu, wygląda proces weryfikacji użytkownika na serwerze.

Czy zastanawiałeś się kiedykolwiek, drogi Czytelniku, na czym zarabiają największe firmy informatyczne w Dolinie Krzemowej? Google nie pobiera opłat za wyszukiwanie informacji, konto na Facebooku jest darmowe, Yahoo nie żąda pieniędzy za e-mail... Z punktu widzenia użytkownika praktycznie wszystko wydaje się bezpłatne. Dlaczego zatem powyższe firmy wyceniane są na miliardy dolarów? Kto pokrywa koszty utrzymania serwerów, zużycia prądu czy pensji pracowników?

Czy zastanawiałeś się, drogi Czytelniku, dlaczego wyszukiwarka wyświetla adresy stron będących odpowiedzią na Twoje zapytanie właśnie w takiej, a nie innej kolejności?

Od wpisania adresu w przeglądarce internetowej do wyświetlenia strony musi być wykonany szereg mniej lub bardziej skomplikowanych czynności. W tym artykule omówię najważniejsze z nich: tłumaczenie nazwy na adres IP oraz lokalizację, na podstawie adresu IP, fizycznej maszyny, do której on należy (routing). To ostatnie jest szczególnie interesujące w tak rozległej sieci, jaką jest internet.