Robert Scott, tragiczny zdobywca bieguna południowego w 1912 roku (dotarł tam jako drugi, wracając zmarł), zostawił w namiocie notatki i list do żony, w którym napisał: "zainteresuj chłopaka przyrodą, to lepsze niż sport". Peter Scott tworząc Centrum Ochrony Ptaków Wodnych i Mokradeł w Slimbridge, spełnił testament ojca. Jest dziś uznawany za autorytet m.in. w badaniach łabędzi, założył w 1963 roku Czerwoną Księgę gatunków zagrożonych, w której w roku 2019 znalazło się ponad 105 tysięcy gatunków.

Są miejsca na Ziemi, gdzie w sezonie jesiennym szpaki dokonują synchronicznych lotów. Mogą w nich brać udział nawet dziesiątki tysięcy ptaków. Lecą wielką chmurą, każdy z prędkością kilkudziesięciu kilometrów na godzinę. Jak to się dzieje, że nie wpadają na siebie? Odpowiedzi na to pytanie naukowcy udzielili niedawno: każdy ptak koordynuje swoją pozycję z sześcioma otaczającymi go towarzyszami lotu. Czas reakcji (zmiana kierunku) to 0,00001 sekundy. Niby proste, a uwierzyć trudno. I cel takich lotów jeszcze jest dyskutowany… Tajemnica.

Ptaki, stale obecne wokół nas, dostarczają niezmierzoną przestrzeń do prac badawczych. Jak to się dzieje, że sowy - jedyne wśród ptaków - latają bezszelestnie (można mierzyć akustykę tych lotów)? Kto wymyślił mewom procedurę tupania w podmokłym terenie, które dżdżownice biorą za wędrowanie kreta i wychodzą na powierzchnię? A tam już tupiący ptak czeka! Jakie ptaki gniazdują w norach ziemnych, a łączną długość ich korytarzy w kolonii na wyspach Farne ocenia się na 80 km? Do danego gniazda przyzwyczajają się i wracają na następny sezon lęgowy.

Mieszkańcy jakiego kraju mają wyłączność na zbiór najdelikatniejszego puchu edredonów? Kołdra z tego puchu może kosztować ćwierć miliona euro?

Z ptakami dzielimy około 50 genów związanych z mową, ekspresją muzyczną i śpiewem. Śpiew ptaków nie jest wrodzony, muszą się go nauczyć od rodziców. W 1784 roku Amadeusz Mozart kupił szpaka, który gwizdał melodię jego koncertu g-dur, nim jeszcze koncert ten został publicznie przedstawiony. Przez kolejne 3 lata byli "muzycznie" nierozłączni, a po śmierci ptaka Mozart napisał o nim pożegnalny wiersz.

Jest też prawdziwa osoba, Sacha Dench, która latała na motolotni z łabędziami.

Łabędzie Bewicka (bewiki) leciały aż do wysp brytyjskich, a Sacha towarzyszyła im w całej tej drodze, lądując tu i ówdzie, w Polsce też. Przeleciała, z jednym małym wypadkiem, 7 tysięcy km, przez 11 krajów.

Książka "Jej wysokość gęś" Jerzego Karczewskiego dostarczyła mi tych wszystkich wiadomości i anegdot w wielkiej liczbie. Czytałam ją w lipcu obok karmnika z nasionami słonecznika, w okolicy łąkowo-ogrodowej. Odwiedzały mnie sikorki, kowaliki, dzięcioły, synogarlice, mazurki. Od czasu zachłannej lektury tej książki szukam ludzi, których udałoby mi się do niej zachęcić… Udało się?

---