Przeskocz do treści

Delta mi!

Trójkątny dywan Sierpińskiego na znaczkach pocztowych. . .

Jan Swadźba

o artykule ...

  • Publikacja w Delcie: listopad 2010
  • Publikacja elektroniczna: 20-12-2010

. . . to miła niespodzianka nie tylko dla matematyków, ale i dla filatelistów zbierających polonika, jak i dla zainteresowanych „mathemafilatelią”.

Na kwadratowym znaczku w bloku Poczty Finlandii (1 na okładce) trójkątny dywan (dokładnie: jeden z etapów budowy dywanu) zajmuje tylko jego niewielką część, za to w całości wypełnia hologram w kształcie trójkąta prostokątnego. Nie jest to więc klasyczny trójkątny dywan z wyjściowymtrójkątem równobocznym, nie ma też nazwy – nazwa trójkąt Sierpińskiego pojawia się dopiero w opisie bloku w międzynarodowym katalogu Michla. Blok ma niespotykaną wśród polskich wydawnictw pocztowych budowę tangramu (na przywieszce tekst fiński i szwedzki, a na jej odwrocie rozwiązanie tangramu) – jego segmenty mają kształt trójkątów, równoległoboku i kwadratu; między tymi ostatnimi projektant umieścił hologram. Jest więc edukacja i zaproszenie do zabawy!

O wiele więcej edukacji i zabawy proponuje Poczta Makau (2). Projektant serii Chaos i fraktale na jednym małym znaczku potrafił pokazać proces powstawania dywanu Sierpińskiego i to jeszcze z podpisem. Mało tego, obok mamy trójkątny dywan, ale jako wynik gry w chaos! Na pozostałych znaczkach możemy podziwiać zbiór Cantora, fraktal drzewiasty, krzywe Hilberta i Kocha. Znakomicie prezentuje się także w bloku (3) zbiór Mandelbrota – jego „barokowe” kształty przypominają raczej „bałwana śnieżnego z naroślami” niż „guzowate serce silnie przypalonego kurczaka” (określenia z artykułu w Świecie Nauki, XII, 1993). Jest też jego „przodek” – zbiór Julii, bo to znaczek z nim i cena 8,00 Ptcs decyduje o wartości całego bloku, a widoczny wzór przypomina o badanych przez Pierre’a Fatou i Gastona Julię iteracjach, których obserwacje doprowadziły do zaistnienia fraktali. Zbiór Julii znajduje się także na znaczku Poczty Izraela (4), fraktalowe tło ma też znaczek Poczty Włoch (5) reklamujący Światowy Rok Matematyki 2000.