Delta mi!

Martin Gardner został w 1967 roku poproszony przez wydawnictwo Greenwood Press o pomysły na nowe czasopisma. Jako efekt jego rekomendacji powstały wówczas Journal of Recreational Mathematics (JRM) oraz Word Ways - Journal of Recreational Linguistics (JRL).

Pierwsze alfametyki ukazały się drukiem zaledwie 11 lat po pojawieniu się w New York World (21.12.1913) pierwszej krzyżówki i na wiele lat przed erą komputerów. Miały przeważnie postać pisemnego dodawania pewnej niewielkiej liczby słów (alfametyki addytywne). Nic dziwnego - musiały być rozwiązywalne bez pomocy obliczeniowych środków technicznych.

Kiedy po ustawowych zaostrzeniach wprowadzono surowy nakaz Kaganiec noś i przy pogodzie, rozdrażniony pieski świat wyległ na ulice. Choć jazgot był straszliwy, spontaniczna demonstracja pod hasłem Pieska ich niebieska odbywała się pokojowo i nikt nikogo nie ugryzł.

Zadanie z pieskiem, które zapowiadało w lipcu ten numer Delty, w nieco prostszej wersji (podstawa 10) opublikowałem w Rewii Rozrywki, nr 247 (10/2007). Pozostałe trzy, podane niżej, nie mają rozwiązania w systemie dziesiętnym i dotąd ich nie publikowałem.

Język polski nie jest zbyt przyjazny autorom alfametyków podwójnie prawdziwych. Mimo to w dziedzinie liczebników złożonych udało mi się skonstruować trochę spektakularnych zadań tej klasy. W języku polskim (podobnie jak w angielskim, a w przeciwieństwie do np. niemieckiego) liczebniki złożone pisze się oddzielnie.

Alfametycznych kwadratów poszukuję od ponad trzydziestu lat. Tylko dwa z nich dotąd opublikowałem (p. poniżej). Oba przykłady kwadratów słów trzyliterowych są ilustracją tzw. liczb automorficznych.

Większość materiału zawartego w tym artykule wykorzystałem wcześniej w moim opracowaniu „Alfametyki, czyli kryptarytmy z sensem”, który powstał dzięki inspiracji redaktora naczelnego Rozrywki, Romana Nowoszewskiego, i ukazał się w latach 2006/2007 w czasopiśmie Rozrywka dla każdego (2006 nr 1 i 2, 2007 nr 6). Artykuł niniejszy jest jego zmienioną i uaktualnioną wersją.